Νίκος Λεούσης: «Στο σύγχρονο επιχειρείν, παράμετρος είναι η επικοινωνία»
Μια μοναδική περίπτωση παραγωγής νέα θεωρίας για τη στρατηγική, γραμμένης στα αγγλικά από Έλληνα, αποτελεί σύμφωνα με τον δημοσιογράφο Δημήτρη Καραμάνο το βιβλίο «Winning in Business and Politics: The Strategic Delta», του Νίκου Λεούση, Προέδρου του ομίλου Ι.Ν. Λεούσης. Το βιβλίο, κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις αγγλικές εκδόσεις Libri και σύμφωνα με τον ίδιο το συγγραφέα, έρχεται να προτείνει μια νέα προσέγγιση βελτιστοποίησης της επικοινωνιακής τέλεσης, που αναδείχθηκε σε τόσο σημαντική. Aναλύει περισσότερα από 50 παραδείγματα επικοινωνίας και μέσα από αυτά, αναδεικνύει 27 τυπολογίες για τη δημιουργία επιτυχημένων στρατηγικών στους χώρους της επικοινωνίας, του επιχειρείν, αλλά και της πολιτικής.
Ποιά ήταν για σας η αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου αυτού; Πότε ξεκίνησε να ωριμάζει μέσα σας η ιδέα και πόσος χρόνος χρειάστηκε για την υλοποίησή της;
Νίκος Λεούσης: Θεωρούσα πάντα τη συγγραφή ενός καλού βιβλίου ως κάτι ιδιαίτερα σημαντικό- ήδη από τα σχολικά χρόνια ακόμα. Ήθελα να μπορέσω να γράψω και εγώ κάτι τέτοιο. Το εγχείρημα πήγαινε όμως πίσω από μια διαρκώς τροφοδοτούμενη συναίσθηση πως είχα και άλλα να διαβάσω, να παρατηρήσω και να σκεφτώ πριν αρχίσω να γράφω. Το 2004 είπα πως περαιτέρω αναβολή πρόσθετε λίγα και διακινδύνευε αρκετά και έτσι το ίδιο καλοκαίρι ξεκίνησα το γράψιμο το οποίο ολοκληρώθηκε πλήρως στις αρχές του 2012.
Ποιά είναι τα κριτήρια με τα οποία έχουν επιλεγεί τα παραδείγματα τα οποία εμπεριέχονται στο βιβλίο; Ποιά είναι δηλαδή η κοινή συνισταμένη;
Τα παραδείγματα έπρεπε να συνδυάζουν τρία πράγματα: Να κάνουν σαφή την τυπολογία, τα βασικά της χαρακτηριστικά, τις προκλήσεις και τα διλήμματα που βάζουν κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες στον επαγγελματία. Όταν αναφέρομαι π.χ. στην τυπολογία «υψηλό ενδιαφέρον και μεσαία συχνότητα αγοράς» το παράδειγμα πρέπει να κάνει σαφή τα χαρακτηριστικά που κυριαρχούν στις συνθήκες αυτής της τυπολογίας και τις προδιαγραφές στρατηγικής που προκύπτουν. Να ταυτίζεται η στρατηγική που υιοθετήθηκε στην περίπτωση του παραδείγματος με τη στρατηγική που προτείνει το βιβλίο και το αποτέλεσμα να είναι θετικό. Έτσι, η θεωρητική πρόταση παίρνει συγκεκριμένη μορφή και κατανοείται καλύτερα.
Να προέρχονται από διαφορετικές χώρες και αγορές ώστε να μην υπάρχει πολιτιστική μονομέρεια. Οι περιπτώσεις στον χώρο του επιχειρείν π.χ. προέρχονται από επιχειρήσεις των ΗΠΑ, Μεγάλης Βρετανίας, Γερμανίας, Γαλλίας, Ελλάδας, Ιαπωνίας, Ισπανίας, Ιρλανδίας, Σουηδίας. Ένας είναι ο δρόμος, κατά τη γνώμη μου, για να βαθύνουμε την κατανόηση της στρατηγικής επικοινωνίας- ο διαλεκτικός. Ξεκινάμε από συγκεκριμένες περιπτώσεις που μας βοηθούν να καταλήξουμε στην αφαίρεση μιας θεωρίας. Αλλά μετά πρέπει να κάνουμε τον αντίστροφο δρόμο- να πάμε από το αφηρημένο σε μια συγκεκριμένη εκδοχή του που του δίνει τη μεγαλύτερη ενάργεια.
Έχει αναφερθεί ότι, το διαφοροποιό στοιχείο του βιβλίου είναι η έμφαση που δίνει στη σημασία της στρατηγικής προσέγγισης από την κορυφή, στο δρόμο προς την επιτυχία. Ποιά θεωρείτε ότι είναι σήμερα η σχέση των ηγετών με την επικοινωνία της στρατηγικής, τόσο εσωτερικά στον οργανισμό, όσο και στα εξωτερικά κοινά;
Νομίζω πως όλοι οι ηγέτες σήμερα κατανοούν πως μια πλευρά της επικοινωνίας είναι δική τους. Και φυσικά υπάρχουν πάμπολλοι που επικοινωνούν πολύ καλά. Αλλά υπάρχουν δύο «αλλά»: Πρώτον δεν έχουν συνείδηση του βαθμού σημαντικότητας που έχει η παράμετρος επικοινωνία στη δουλειά τους. Ελάχιστοι αναγνωρίζουν τον ολιστικό της χαρακτήρα, το ότι δηλαδή πίσω από αυτήν πρέπει να στοιχίζονται όλα τα άλλα για να την ενδυναμώσουν. Η επικοινωνία (και όχι η καινοτομία) είναι η στρατηγική παράμετρος σήμερα. Και αυτό δεν είναι συνειδητοποιημένο.
Δεύτερον δεν έχουν δομήσει αναλυτικά τη διαδικασία λήψης απόφασης στα ζητήματα στρατηγικής- άρα και επικοινωνίας. Αυτό αναγνωρίζεται και στη διεθνή βιβλιογραφία, όπου οι ακαδημαϊκοί μιλούν για tacit knowledge και unstructured decision making. Στις στρατηγικές αποφάσεις κάποιοι ξέρουν περισσότερα από όσα μπορούν να περιγράψουν. Η τρέχουσα εξήγηση είναι πως δεν υπάρχει πάντα ο χρόνος για να αναλυθούν οι δύσκολες αποφάσεις που παίρνονται υπό την πίεση της καθημερινής έντασης και του ανταγωνισμού. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει η κινητοποίηση. Και αυτό εγκυμονεί κινδύνους. Δεν μπορεί για το πιο σημαντικό να μην έχεις θεωρία. Πως εκπαιδεύεις, πως αξιολογείς, πως μεταλαμπαδεύεις;
Απευθύνεστε στο ευρύ κοινό με το πόνημα αυτό, ή θα λέγατε ότι είναι ένα βιβλίο «για λίγους»; Δηλαδή, υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων, επικοινωνιολόγους κ.α.;
Το βιβλίο απευθύνεται και στο ευρύ κοινό και στους ειδικούς. Κάθε βιβλίο που διαβάζει το ευρύ κοινό δεν έχει αναγκαστικά πρακτική σημασία και διάσταση. Κάποια βιβλία αποτελούν μορφή «πνευματικού αθλητισμού». Δίνουν τη χαρά να δοκιμάσουμε τα όρια της πνευματικότητάς μας, να διευρύνουμε την οπτική μας στα πράγματα. Τέτοια βιβλία είναι κατεξοχήν τα φιλοσοφικά ή κοινωνιολογικά βιβλία. Και το «Winning in business and politics- the strategic Delta» προκειμένου να προτείνει τη νέα οπτική που προτείνει, ξεκινάει από τα πρώτα που είναι φυσικά πάντα τα φιλοσοφικά.
Τι εννοούμε, τι δεν εννοούμε, ποια είναι τα γνωστικά μας εργαλεία, ποια τα κατακτημένα μας, ποιό το πλαίσιο αναφοράς μας. Στο πιο ειδικό κοινό ασφαλώς το βιβλίο δίνει και πρακτική ωφελιμότητα. Και σε αυτούς όμως το κύριο κέρδος πιστεύω είναι η δυνατότητα να έχουν μια νέα πιο γόνιμη οπτική στα πράγματα. Μένει τέλος το ερώτημα αν είναι ένα βιβλίο για λίγους. Είναι πολύ πιθανόν κάτι τέτοιο. Ευτυχώς υπήρξαμε προνοητικοί και τυπώσαμε λίγα αντίτυπα.
Θα λέγατε ότι το βιβλίο ανοίγει ένα νέο θεωρητικό δρόμο στην επιστήμη της επικοινωνίας; Ο Γιώργος Ζαννιάς, σας χαρακτήρισε έναν από τους λίγους «παραγωγούς και όχι διαχειριστές γνώσης» στην Ελλάδα.
Είναι σημαντικός έπαινος αυτό που είπε ο Γιώργος Ζαννιάς και τον ευχαριστώ. Δεν θέλω σε αυτόν να προσθέσω και δικό μου αυτοέπαινο. Όμως μπορώ να δώσω κάποια στοιχεία. Το βιβλίο κάνει ολοκληρωμένη αναφορά και νοηματοδοτεί το γνωστικό κατακτημένο στις έννοιες στρατηγική και επικοινωνία. Στα θέματα αυτά αφιερώνει περίπου 25 σελίδες. Άλλες 25 σελίδες είναι οι πιο γενικές, οι «φιλοσοφικές» αναφορές. Οι υπόλοιπες 290 σελίδες είναι νέα θεωρία και παραδείγματα που τη στηρίζουν. Αυτά είναι δεδομένα με τα οποία ασφαλώς νοιώθω καλά, αλλά δεν τρελαίνομαι κιόλας. Δεν ξεχνάω αυτό που λέω σε δύο-τρία σημεία του βιβλίου μου: «Οποιοσδήποτε ξανοίγεται στην επιδίωξη αυτή– την αποκρυπτογράφηση της επικοινωνιακής δυναμικής- πρέπει να ξέρει πως κάνει απλά μια συνεισφορά. Ο γνωστικός δρόμος των τυπολογιών δεν τελειώνει ποτέ».
Για ποιούς λόγους επιλέξατε το βιβλίο να είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα;
Αν ήθελα να κάνω γνωστή στην Ελλάδα μια θεωρία που βρήκα χρήσιμη στο εξωτερικό, θα έγραφα το βιβλίο στα Ελληνικά. Αφού η θεωρία είναι νέα έπρεπε να γραφτεί στα Αγγλικά, στη γλώσσα στην οποία γίνεται η συζήτηση γύρω από αυτό τον προβληματισμό και η ζύμωση αυτών των απόψεων.
Υπάρχουν σκέψεις από την πλευρά σας για κάποιο επόμενο βιβλίο;
Όχι δεν υπάρχουν. Καταρχήν τέτοιο βιβλίο πιστεύω πως αποκλείεται να ξαναγράψω. Θα κάνω ίσως προσπάθεια να το κάνω πιο γνωστό, ίσως γράψω άρθρα αλλά όλα με αναφορά στο «Strategic Delta». Υπάρχει πάντα βέβαια ο κίνδυνος να βγάλω κανένα μυθιστόρημα. Έχω μάλιστα ένα μισογραμμένο. Αλλά δεν μου πολυαρέσει και έτσι δεν υπάρχει λόγος ιδιαίτερης ανησυχίας ακόμη.