Τη χρονική περίοδο 2010-2011 μειώθηκαν τόσο οι παραγωγές διαφημιστικών ταινιών, όσο και τα budgets τους. Αποτέλεσμα είναι να έχουν μειωθεί και οι τζίροι των εταιρειών παραγωγής περίπου κατά 40% συνολικά, σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΠΑΚΤ.

Ωστόσο, το θετικό μήνυμα είναι ότι την περίοδο 2010-2011 δεν σημειώθηκαν παύσεις λειτουργίας εταιρειών παραγωγής, φαινόμενο που είχε περιορισμένα σημειωθεί στην αρχή και εξέλιξη της κρίσης τις προηγούμενες χρονιές. Οι εταιρείες παραγωγής μέχρι στιγμής καταφέρνουν –με πολύ κόπο, όπως επισημαίνουν– να αντεπεξέρχονται στις δυσκολίες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι τα πράγματα θα συνεχίσουν έτσι και στο μέλλον, εάν δεν αλλάξουν κάποια δεδομένα. Ποια είναι αυτά;

Έξυπνες λύσεις, έγκαιρη εξόφληση
Σε μια πρώτη ανάγνωση, όλοι θα συμφωνήσουν ότι το μέλλον του κλάδου συναρτάται μέσω της διαφήμισης με το μέλλον της κατανάλωσης και αυτή με τη σειρά της με την ανάκαμψη και την ανάπτυξη. «Για όλα αυτά σφάζονται νομπελίστες της οικονομίας χωρίς τελικό συμπέρασμα» λέει χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος της ΠΑΚΤ, Σπύρος Μαυρογένης. Πέρα όμως από το προφανές, υπάρχουν και άλλα βήματα που μπορούν να γίνουν.

Ο ίδιος μας λέει: «Θα μπορούσαμε να προσελκύσουμε ξένες διαφημιστικές παραγωγές, με κίνητρο το κόστος, διευρύνοντας μια αγορά που ήταν περιορισμένη. Παράλληλα, να δώσουμε τη δυνατότητα στην εγχώρια αγορά να κάνει πιο οικονομικές ταινίες, πάνω όμως σε έξυπνες, απλές ιδέες και είμαι απόλυτα βέβαιος ότι στην ελληνική διαφημιστική αγορά περισσεύει το ταλέντο για αυτό. Τέλος, σε μία πιο ειδική και ουσιαστική ανάλυση, οι παράμετροι που θα συνέβαλλαν αποφασιστικά και θα εξασφάλιζαν το μέλλον του κλάδου είναι η προκαταβολή και η εξόφληση σε σύντομο χρονικό διάστημα».

Όταν τα budgets συρρικνώνονται…
Πώς διαμορφώνονται σήμερα τα budgets για νέες διαφημιστικές παραγωγές; Είναι εφικτό για τις εταιρείες παραγωγής να κάνουν «περισσότερα με λιγότερα»; «Σε σχέση με τις “χρυσές εποχές” τα budgets σήμερα έχουν πέσει ως και 50%» λέει ο Ηρακλής Μαυροειδής, Παραγωγός της Boo Productions. Ως προς το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, αν δηλαδή είναι εφικτό για τις εταιρείες παραγωγής να κάνουν «περισσότερα με λιγότερα», ο ίδιος απαντά ότι ναι, είναι εφικτό, «μόνο υπό τον όρο ότι, όταν λέμε περισσότερα, εννοούμε “εξάντληση” της δημιουργικότητας»…

Ο συνολικά μειωμένος τζίρος της αγοράς δημιουργεί μεγαλύτερο ανταγωνισμό, με αποτέλεσμα οι τιμές των συνεργατών αλλά και των διάφορων υπηρεσιών και προϊόντων (ενοίκιο χώρων, props κ.λπ.) να είναι μειωμένες, όπως μας λέει ο Federico Pietra, Head of Production της εταιρείας Stefi Productions. Στη μείωση αυτή συμπεριλαμβάνεται και το πολύ χαμηλό mark up των εταιρειών παραγωγής, που καλούνται να προσαρμοστούν βίαια σε νέα μεγέθη.

«Μέσα σε αυτό το πλαίσιο» επισημαίνει ο F. Pietra «για να διατηρηθεί η ποιότητα παραγωγής σε υψηλά επίπεδα, είναι πολύ σημαντική η συμβολή ανθρώπων με νέες και πολλές φορές ανατρεπτικές λύσεις. Εντέλει, στην εξίσωση “περισσότερα με λιγότερα” θα διαφωνίσουμε, διότι στο καλάθι του δυναμικού θα πρέπει να προσμετρήσουμε και τα άυλα αγαθά».

Για την x-rated υπάρχει παραδοσιακά έμφαση στην ελληνικότητα. «Αυτός είναι και ο λόγος που στο πελατολόγιό μας συγκαταλέγονται μερικές από τις σημαντικότερες ελληνικές εταιρείες, οι οποίες αντιστέκονται, παλεύουν, αναπτύσσονται, επεκτείνονται στο εξωτερικό και τα πάνε περίφημα» μας λέει η Πολυτίμη Τρανίδου, Executive Producer της x-rated, επισημαίνοντας ότι οι ελληνικές εταιρείες πάντα είχαν πιο περιορισμένα budget από τις αντίστοιχες πολυεθνικές.

«Έχουμε συνηθίσει να δουλεύουμε με τα λιγότερα για τα καλύτερα, δεν είναι εύκολο πάντα, αλλά δεν είναι και αδύνατο. Στη δεδομένη συγκυρία, δέσμευσή μας είναι να παραμείνουμε στο πλάι των πελατών μας και μαζί να καταφέρουμε τα αδύνατα» καταλήγει η ίδια.

Με σύμμαχο την τεχνολογία
Πώς όμως αξιοποιούν σήμερα οι εταιρείες παραγωγής τα νέα Μέσα και τις νέες τεχνολογίες και τι καινούργιο έχουν να προσφέρουν σε διαφημιστές και διαφημιζόμενους; Από την άλλη, αποτελούν οι τεχνολογίες αυτές πολύτιμο σύμμαχο για τους ίδιους τους παραγωγούς;

«Ευτυχώς για την ελληνική παραγωγή, η τεχνολογία συγκυριακά είναι μαζί μας και προσφέρει λύσεις τη στιγμή που τα budgets έχουν μειωθεί δραματικά» μας λέει η Π. Τρανίδου.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Ηρακλής Μαυροειδής συμφωνεί ότι οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν σίγουρα φθηνότερες λύσεις και εξηγεί: «Το γεγονός ότι οι περισσότερες διαφημιστικές ταινίες γυρίζονται ψηφιακά σημαίνει αυτόματα και μείωση κόστους για τον πελάτη. Επίσης, προσφέρει στους διαφημιστές περισσότερες λύσεις στο post production».

Κατά την άποψη του F. Pietra, δεν υπάρχουν νέα και παλιά Μέσα όταν μιλάμε για παραγωγή: «Η παραγωγή είναι δημιουργία περιεχομένου, το περιεχόμενο πρέπει να είναι ποιοτικό και κανένα Μέσο δεν δικαιολογεί τη χαμηλή ποιότητα». Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη για να μη γίνονται άσκοπες δαπάνες: «Θα ήταν λάθος να χρησιμοποιήσουμε τεχνολογία που προορίζεται για μεγάλες αίθουσες για ένα προϊόν που προορίζεται για οθόνες laptop».

Η σημασία της δημιουργικότητας
Το μεγάλο «θύμα» της ύφεσης στον χώρο της επικοινωνίας θεωρείται ότι είναι πάντα η δημιουργικότητα, σε όποιο επίπεδο και μορφή μπορεί να τη συναντήσει κανείς. Ίσχύει το ίδιο και στον τομέα της παραγωγής; Ποια είναι η σημασία της δημιουργικότητας για τη διαφημιστική παραγωγή στο σημερινό περιβάλλον;

Για τη Stefi, η δημιουργικότητα είναι το αντίδοτο στους μειωμένους πόρους: «Σήμερα, πιο πολύ από ποτέ, διαφημιστική και εταιρεία παραγωγής καλούνται να συνεργαστούν για να κάνουν το ένα συν ένα ίσον τρία» μας λέει ο F. Pietra. «Πριν από λίγα χρόνια ένα προϊόν μπορούσε να “γράψει’’ μέσα από μια μεγάλη επένδυση στην παραγωγή και στα Media. Εφόσον αυτό δεν είναι πια εφικτό, αυτό που κάνει τη διαφορά είναι η αυθεντικότητα του σεναρίου και η διαφορετική ματιά του δημιουργού» συμπληρώνει o ίδιος.

Για την Boo Productions, η διαφημιστική παραγωγή σαφώς και δεν έχει πέσει «θύμα» των μειωμένων κονδυλίων. «Αντίθετα, με την ευκολία της μεγάλης οικονομικής δυνατότητας να έχει καταργηθεί, η δημιουργικότητα παίζει καθοριστικό ρόλο στην εύρεση εφικτών λύσεων στα νέα οικονομικά δεδομένα» εξηγεί ο Ηρακλής Μαυροειδής.

Για έναν διαφορετικό τρόπο έκφρασης της δημιουργικότητας κάνει λόγο η Πολυτίμη Τρανίδου: «Η ιστορία έχει δείξει ότι σε περιόδους κρίσης η δημιουργικότητα αποκτά κεντρικό ρόλο στα τεκταινόμενα και ηγείται της αλλαγής. Δεν πιστεύω ότι η δημιουργικότητα έχει πληγεί, απλά είναι άλλος ο τρόπος που καλείται να εκφραστεί πλέον. Δεν λειτουργεί τόσο σήμερα μια διαφημιστική ταινία με μεγάλο budget, πλούσια ντεκόρ κ.λπ., όσο μια ταινία με αξίες, μήνυμα, ψυχή εντέλει».

Στον αστερισμό της 7ης τέχνης
Ο κινηματογράφος υπήρξε ανέκαθεν το μεράκι των παραγωγών, μία δραστηριότητα που τις περισσότερες φορές δεν αποφέρει χρήματα, αλλά ικανοποιεί την καλλιτεχνική ανησυχία. Τα τελευταία χρόνια υπήρξε σαφής άνοδος στην ελληνική κινηματογραφική παραγωγή, με σημαντική διεθνή αναγνώριση. Πώς διαμορφώνεται σήμερα η σχέση των παραγωγών με τον κινηματογράφο, δεδομένων των συνθηκών;

«Πλέον η κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη για τις εταιρείες που έχουν ανοιχτεί στον κινηματογράφο. Αναγκαστικά, και έως ότου βρεθούν κάποιες λύσεις, έχει δοθεί μεγάλο βάρος στο στάδιο του development και στην εύρεση υποστηρικτών λύσεων από το εξωτερικό, είτε στη μορφή της συμπαραγωγής είτε μέσω των χρηματοδοτικών προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επειδή όμως οι όροι που πρέπει να πληρούνται σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ ειδικοί, πολύ λίγα projects προχωρούν σε υλοποίηση. Την ευφορία, που προέκυψε από την ψήφιση του νέου νόμου, ακολούθησε μια απογοητευτική στασιμότητα».

Ηρακλής Μαυροειδής, Boo Productions

«Ο κινηματογράφος έχει αλλάξει στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια. Νέοι δημιουργοί με εξωστρέφεια έχουν καταφέρει να στρέψουν τα βλέμματα του παγκόσμιου κινηματογράφου στην ελληνική παραγωγή. Ο Έλληνας παραγωγός γίνεται πιο δραστήριος σε σχέση με τη χρηματοδότηση (εφόσον έχουν μειωθεί τα κρατικά κονδύλια) ψάχνοντας συμπαραγωγές με άλλα κράτη, αλλά και χρηματοδότες που δεν έχουν σχέση με το αντικείμενο. Oι εταιρείες παραγωγής βλέπουν στην εκτέλεση κινηματογραφικών ταινιών μία διέξοδο στο ολοένα μειωμένο τζίρο και σε κάποιες περιπτώσεις, λόγω των παραπάνω, ακόμα και τη δυνατότητα ανάληψης ποσοστού παραγωγής από τις ίδιες».

Federico Pietra, Stefi Productions

«Οι ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους, στις οποίες έχουμε εμπλακεί είτε ως παραγωγοί είτε ως συμπαραγωγοί, είναι πάντα επιλογές του Τάκη Ζερβουλάκου, με κριτήριο την ποιότητά τους σε όποιον τομέα κι αν εκφράζεται (σενάριο, σκηνοθεσία, κινηματογράφηση). Αυτή την εποχή δουλεύουμε πάνω στη νέα ταινία του Βασίλη Μαζωμένου, τη 10η μέρα. Είναι ένα project πολλά υποσχόμενο, με μια ομάδα παραγωγής η οποία δίνει τον καλύτερό της εαυτό κι αυτό φαίνεται. Είναι μια ταινία με ψυχή και στομάχι!».

Πολυτίμη Τρανίδου, x-rated

Σπύρος Μαυρογένης, Πρόεδρος της ΠΑΚΤ
«Υπηρετούμε το “περισσότερα με λιγότερα” εδώ και δεκαπέντε χρόνια…»
Ο Πρόεδρος της ΠΑΚΤ, Σπύρος Μαυρογένης, απαντά σε μια σειρά ερωτημάτων, δίνοντας το θεσμικό στίγμα για τη θέση της παραγωγής στις σημερινές συνθήκες.

Πώς διαμορφώνονται σήμερα τα budgets για νέες διαφημιστικές παραγωγές; Είναι εφικτό για τις εταιρείες παραγωγής να κάνουν «περισσότερα με λιγότερα»;

Υπάρχουν δύο περιπτώσεις για τις νέες διαφημιστικές παραγωγές. Η μία είναι ο διαφημιζόμενος να αποσύρει εντελώς το budget για την παραγωγή, κινούμενος σε άλλα μέσα επικοινωνίας με μικρότερο κόστος και η άλλη είναι να κινηθεί σε πολύ χαμηλότερα budgets για ίδια σενάρια που είχε παράξει παλιότερα. Η τελευταία περίπτωση δημιουργεί την ανάγκη, εκ μέρους των εταιρειών παραγωγής, να συμπιέσουν τις αμοιβές των συντελεστών, αλλά και του ήδη χαμηλού κέρδους, μετακυλίοντας αυτό το έλλειμμα σε μείωση των λειτουργικών, άρα και των μισθών των υπαλλήλων.

Το χαριτωμένο δόγμα «περισσότερα με λιγότερα» δεν είναι απότοκο της κρίσης. Το υπηρετούμε ήδη τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Πιστεύω πως έχουμε εξαντλήσει όλες τις επινοήσεις της παραγωγής που αυτό απαιτεί. Από εκεί και μετά θα μπούμε στον χώρο της μεταφυσικής.

Πώς αξιοποιούν σήμερα οι εταιρείες παραγωγής τα νέα Μέσα και τις νέες τεχνολογίες; Τι καινούργιο έχουν να προσφέρουν σε διαφημιστές και διαφημιζόμενους;

Στην αυστηρή περιοχή της παραγωγής, περισσότερο μπορούμε να μιλήσουμε για νέες τεχνολογίες πάρα για νέα Μέσα. Οι νέες τεχνολογίες ενσωματώθηκαν τόσο στο γύρισμα όσο και στο post production. Η δυναμική εξέλιξη της τεχνολογίας στις κάμερες λήψης έχει ανεβάσει εντυπωσιακά την ευκρίνεια της εικόνας παρακάμπτοντας το φιλμ και ό,τι αυτό συνεπάγεται σε οικονομία και χρόνο.

Πρέπει βέβαια να επισημάνω ότι η ευκρίνεια του φιλμ παραμένει καλύτερη. Στο post production η εξέλιξη είναι ακόμα πιο ραγδαία σε ταχύτητες και λύσεις. Όλα αυτά τελικά προσφέρουν σε διαφημιστές και διαφημιζομένους ταχύτητα και οικονομία. Ωστόσο, θα πρέπει να λύσουμε μια παρεξήγηση. Μια παραγωγή μειώνει τους χρόνους στους τομείς που ανέφερα, αλλά για να τους κερδίσει σε προετοιμασία και οργάνωση. Εκεί που πραγματικά γίνεται οικονομία.

Πώς διαμορφώνεται σήμερα η δραστηριότητα των εταιρειών παραγωγής στον τομέα των events; Υπάρχει ανάπτυξη και από ποιες παραμέτρους εξαρτάται;

Οι εταιρείες παραγωγής ανοίγονται όλο και περισσότερο στα events. Βέβαια και αυτός ο τομέας βασανίζεται από την οικονομική συνθήκη. Τα events απευθύνονται σε στοχευόμενο κοινό, κάτι που διαφημιστές και διαφημιζόμενοι κοιτούν με μεγαλύτερη συμπάθεια τώρα που οι ετήσιοι προϋπολογισμοί επικοινωνίας έχουν πέσει δραματικά. Αυτό βέβαια από μόνο του δεν συνιστά προοπτική ανάπτυξης του συγκεκριμένου είδους, καθότι μπαίνει κι αυτό στους ασφυκτικούς οικονομικούς περιορισμούς της εποχής.

Η μουσική είναι καταλύτης στην προώθηση του μηνύματος
Ένα από τα πλέον βασικά «συστατικά» μιας διαφημιστικής παραγωγής είναι και η μουσική της επένδυση. Το κομμάτι αυτό αποτελεί ένα μεγάλο ξεχωριστό κεφάλαιο, για το οποίο μας δίνει επί του παρόντος μια γεύση ένας άνθρωπος που ασχολείται ειδικά με τον χώρο αυτό. Για τον Στέφανο Γκάνο της εταιρείας Musou η κατάλληλη μουσική μπορεί να μετατρέψει μια διαφήμιση από απλή σε εξαιρετική:

«H μουσική δημιουργεί συναίσθημα. Αρκούν λίγες νότες για να ξυπνήσουν οι αισθήσεις μας και να ερωτευτούμε, να ονειρευτούμε, να ταξιδέψουμε. Έντονα συναισθήματα μας δημιουργούνται, απλά σιγοτραγουδώντας ένα σκοπό. Μέσω της μουσικής εκφράζουμε τα συναισθήματά μας και επηρεάζουμε τα συναισθήματα των άλλων. Τα συναισθήματα, δε, είναι αυτά που επηρεάζουν τις πράξεις μας. Αναμφίβολα η μουσική ερεθίζει τις αισθήσεις του καταναλωτή και έχει ιδιαίτερη επίδραση στο θυμικό του, διότι αποτελεί μέρος της καθημερινότητάς του. Η μουσική επένδυση μιας διαφημιστικής καμπάνιας αποτελεί ισχυρό καταλύτη στην προώθηση και την απομνημόνευση του διαφημιζόμενου προϊόντος, χτίζοντας τη σχέση προϊόντος-καταναλωτή μέσω του συναισθήματος, μια αξία ανεκτίμητη. Το κατάλληλο τραγούδι μετατρέπει μια διαφήμιση από απλή σε εξαιρετική, αποπνέοντας μια λυρικότητα, η οποία την κάνει πιο προσιτή στο κοινό. Όπως για παράδειγμα το “Follow me” της Maia Vidal, που ντύνει υπέροχα το τηλεοπτικό σποτ ΙΚΕΑ».