Κινδύνους που η αγορά επικεντρώνει σε ένα βασικό στοιχείο: Σε μια εποχή που τα παραδοσιακά μέσα βάλλονται και οι δημοσιογράφοι απολύονται, η μόνη τους διέξοδος είναι τα ψηφιακά μέσα. Εάν αυτά «χτυπηθούν» από την επιβολή του αγγελιοσήμου, δεν θα μπορούν να προσλαμβάνουν δημοσιογράφους, με αποτέλεσμα οι τελευταίοι να μην έχουν καμία διέξοδο και η ανεργία τους να συνεχίσει να αυξάνεται, με ότι αυτό σημαίνει για τα ασφαλιστικά ταμεία τους. Αυτή ήταν και η πρώτη ερώτηση που θέσαμε στον Marco Struecker, Πρόεδρο του IAB Hellas, με τον οποίο είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε γι’ αυτό το τόσο σοβαρό ζήτημα που αντί να έχει πάψει να απασχολεί την αγορά εδώ και καιρό, ανά τακτά χρονικά διαστήματα επανέρχεται στην επικαιρότητα και κάθε φορά με μεγαλύτερη ένταση.

Marketing Week: Μειωμένα έσοδα για τα sites σημαίνουν απολύσεις δημοσιογράφων και τεχνικών από αυτά. Κάτι που ενδέχεται να προκύψει ως πραγματικότητα εάν τελικά επιβληθεί το αγγελιόσημο και στο διαδίκτυο. Είναι έτσι κ. Struecker:
Marco Struecker: Επισημαίνετε μια σημαντικότατη διάσταση του θέματος. Ας μην ξεχνάμε πως σε μια εποχή όπου το συνδρομητικό μοντέλο πνέει τα λοίσθια στη συνείδηση των καταναλωτών, το διαφημιστικό έσοδο είναι απαραίτητο για την επιβίωση των online media. Και για να μη μένουμε στα λόγια, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα Mediascope του IAB Europe, το 65% των ελλήνων χρηστών δήλωσε πως δεν είναι διατεθειμένο να πληρώσει συνδρομή για καμία απολύτως υπηρεσία. Ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι στο 56%, ενώ αντίστοιχη έρευνα του IAB UK σε μια εξελιγμένη αγορά όπως αυτή της Μεγάλης Βρετανίας έδειξε ότι μόνο ένας στους 10 θα πλήρωνε για περιεχόμενο χωρίς διαφημίσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η οποιαδήποτε επιβάρυνση του διαδικτύου θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και κατά συνέπεια για τις θέσεις εργασίας σε αυτές. Όχι μόνο των δημοσιογράφων, αλλά και των τεχνικών και των εμπορικών τμημάτων κ.ο.κ.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Νομίζω συμφωνείτε πως η Πολιτεία πριν φτάσει σε μια τέτοια απόφαση θα πρέπει να συνειδητοποιήσει το άναρχο – ουσιαστικά – νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς του διαδικτύου και της ψηφιακής οικονομίας. Είναι η πρώτη βασική προϋπόθεση για να ξεκινήσει μια ουσιαστική μελέτη του κλάδου αυτού, να εντοπιστούν τα ζητήματα που έχει και στη συνέχεια, μέσα από συζήτηση όλων των φορέων, να επιλυθούν. Και εδώ δεν μιλάω αναγκαστικά μόνο για το αγγελιόσημο. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Καταρχήν, και ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου όλοι οι δείκτες ανάπτυξης είναι αρνητικοί, θα πρέπει να είναι κύριο μέλημα της Πολιτείας η προστασία του επιχειρείν, μέσα από την καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης, σταθερότητας και υγιούς ανταγωνισμού, ώστε να γίνει προσέλκυση επενδύσεων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ταυτοποιήσει την ψηφιακή οικονομία ως βασικό όχημα γενικότερης ανάπτυξης, που συμβάλλει θετικά στη συνολική οικονομία, στην ανταγωνιστικότητα μιας χώρας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Σωστά λέτε πως υπάρχουν ελάχιστες και ελάχιστα προβεβλημένες μελέτες αυτή τη στιγμή που να αναδεικνύουν τη σημασία της ψηφιακής οικονομίας. Η Ελλάδα δεν έχει, ούτε πρόκειται στο άμεσο μέλλον να αποκτήσει βαριά βιομηχανία, είναι σαφές πως οποιαδήποτε ελπίδα ανάπτυξης θα προέλθει από τον τομέα της παροχής υπηρεσιών και οι ψηφιακές υπηρεσίες μπορούν να αποτελέσουν τη ναυαρχίδα αυτής της προσπάθειας.

Φυσικά για να υπάρχει σταθερότητα θα πρέπει να υπάρξει διάλογος μεταξύ της Πολιτείας και της αγοράς, ώστε να χαραχθεί η σχετική στρατηγική και να εξεταστούν όλες οι βέλτιστες πρακτικές που έχουν εξασφαλίσει τη σχετική ισορροπία στους ευρωπαίους εταίρους μας. Βεβιασμένες και κοντόφθαλμες κινήσεις μπορεί να υπόσχονται βραχυπρόθεσμα έσοδα, αλλά ενδέχεται να αποβούν μοιραίες μακροπρόθεσμα στην ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας.

Η διαφημιστική δαπάνη στο διαδίκτυο, αργά αλλά σταθερά αναπτύσσεται, έστω και εάν τους τελευταίους μήνες εμφανίζει μια μικρή κάμψη. Ποια είναι σήμερα η εικόνα της και σε ποιο βαθμό θα την επηρεάσει το ενδεχόμενο επιβάρυνσής της με αγγελιόσημο;
Θα ξεκινήσω από τα βασικά, τονίζοντας πως η διαφήμιση στην ψηφιακή πλατφόρμα έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που την ξεχωρίζουν από τη διαφήμιση σε τηλεόραση, ραδιόφωνο, Τύπο και outdoor. Δεν μιλάμε πια για ένα σποτάκι, για μια καταχώριση, για μια αφίσα, αλλά για μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα επικοινωνίας, η οποία περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το display advertising  – τη διαφήμιση μέσω banners -, την προβολή, πληρωμένη ή μη μέσα από μηχανές αναζήτησης, τις προωθητικές ενέργειες σε κοινωνικά δίκτυα, το content curation κ.ά. Οπότε δεν μιλάμε πια για αποκλειστικά εγχώριο ανταγωνισμό.

Οι σημερινές επιχειρήσεις media θα πρέπει να ανταγωνιστούν με το προϊόν τους και αντίστοιχες επιχειρήσεις του εξωτερικού, οι οποίες λόγω μεγεθών βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση στο θέμα της ανάπτυξης νέων υπηρεσιών και του R&D, τις οποίες οι χρήστες βρίσκουν ελκυστικές και τις προσθέτουν στις καθημερινές τους συνήθειες. Το ίδιο ισχύει και για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Αυτό βέβαια δεν είναι κακό. Αντίθετα, σε μια ελεύθερη αγορά, είναι ένα ισχυρό κίνητρο για να δουλέψουν οι εγχώριες επιχειρήσεις σκληρότερα και εξυπνότερα, τελικά προς όφελος του χρήστη και του καταναλωτή.

Είναι σημαντικό όμως η Πολιτεία να εξασφαλίζει ότι τηρούνται οι συνθήκες υγιούς ανταγωνισμού και πως η κατανομή της διαφημιστικής επένδυσης γίνεται με τρόπο σωστό ανάμεσα στους παίκτες της αγοράς. Αν επιβαρύνεις το ένα κομμάτι, αναπόφευκτα η διαφημιστική επένδυση θα κινηθεί προς την άλλη κατεύθυνση.

Όπως ανέφερε σχετική ανακοίνωση της ΕΔΕΕ, το προσδοκώμενο έσοδο από το αγγελιόσημο στο διαδίκτυο δεν ξεπερνά τα 6-7 εκατ. ευρώ ετησίως, ποσό που σε καμία περίπτωση δεν αντισταθμίζει τις μεγαλύτερες απώλειες που θα επέλθουν στη διαφημιστική δαπάνη που αυτό απορροφά. Γιατί πιστεύετε πως κάτι το τόσο προφανές, δεν λαμβάνεται υπόψη;
Η εικόνα που έχουμε για την εξέλιξη της συνολικής εγχώριας διαφημιστικής δαπάνης – και είναι κάτι που μπορούν να επιβεβαιώσουν όλες οι δυνάμεις της αγοράς -, είναι πως πάμε από το κακό στο χειρότερο. Παρατηρούμε τις επενδύσεις να καταρρέουν, με συνέπεια τη συρρίκνωση του εσόδου από το αγγελιόσημο. Το digital σε καμία περίπτωση δεν μπορεί και ούτε πρόκειται στο μέλλον να αντισταθμίσει τις απώλειες αυτές. Πιστεύουμε πως η Πολιτεία δεν έχει την αίσθηση της ιδιαιτερότητας της ψηφιακής πλατφόρμας και προσπαθεί να εφαρμόσει αναλογικά, πρακτικές που καλώς ή κακώς υφίστανται στα «παραδοσιακά» – γραμμικά μέσα, και στα ψηφιακά.

Να κάνω τώρα λίγο τον δικηγόρο του διαβόλου: Το αγγελιόσημο επιβάλλεται κάθε φορά σε ολόκληρο τον τζίρο του μέσου ενημέρωσης, ανεξαρτήτως του αριθμού δημοσιογράφων που εργάζονται σε αυτό. Θα μπορούσατε να δεχθείτε μια κλιμακωτή επιβολή του, που να ξεκινάει από ένα μικρό ποσοστό για τις μικρές εταιρείες διαδικτύου και να αυξάνεται προοδευτικά, φθάνοντας σε ένα ποσοστό όμως που δεν θα πλησιάζει το 20%;
Αυτό που θα μπορούσαμε να δεχθούμε και αυτό που θα ήταν θεμιτό, όπως πολύ σωστά παρατηρήσατε προηγουμένως, θα ήταν μια διαδικασία διαβούλευσης μεταξύ όλων των δυνάμεων της αγοράς ώστε να ταυτοποιηθούν όλα τα ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο του digital ειδικότερα και της διαφήμισης ευρύτερα, και να αναζητηθούν μέσα από το διάλογο και τη συνεργασία, οι χρυσές τομές σε αυτά. Άλλωστε, δεν είναι απλός ο ορισμός του «ιντερνετικού» δημοσιογράφου, όπως και του «ιντερνετικού» μέσου ενημέρωσης, όταν τα περισσότερα sites είναι πια πλατφόρμες παροχής πολλαπλών υπηρεσιών, ανάμεσα στις οποίες βρίσκονται η ενημέρωση, η αμφίδρομη επικοινωνία, ο διάλογος με το κοινό, αλλά και η ψυχαγωγία. Ή όταν η σύγχρονη τεχνολογία έχει μετατρέψει τον απλό πολίτη σε δυνητικό reporter, σχολιαστή της επικαιρότητας και αρθρογράφο.

Η αναμενόμενη μείωση της διαφημιστικής δαπάνης στο διαδίκτυο στην περίπτωση που επιβληθεί τελικά το αγγελιόσημο, θα δημιουργήσει προβλήματα στις ελληνικές εταιρείες του κλάδου αυτού. Σε ποιο βαθμό θα είναι διαχειρίσιμα, σε ένα τόσο έντονα υφεσιακό περιβάλλον;
Η περαιτέρω μείωση του διαφημιστικού εσόδου θα ήταν το coup de grâce για πολλές ελληνικές επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγεθών. Η προφανής λύση θα ήταν η μεταφορά της έδρας σε γειτονικές χώρες όπου η εκεί νομοθεσία επιτρέπει την ανάπτυξη, με αντίστοιχη απώλεια θέσεων εργασίας για δημοσιογράφους, τεχνικούς, εμπορικά τμήματα, τμήματα έρευνας και ανάπτυξης κτλ, αλλά και αντίστοιχη απώλεια εσόδων του κράτους και των ταμείων. Απλά πράγματα.

Το ζήτημα του αγγελιοσήμου είχε επανέλθει πάλι στο προσκήνιο και πριν δύο χρόνια, όταν τελευταία στιγμή αποσύρθηκε από το ασφαλιστικό νομοσχέδιο Λοβέρδου. Η αντίδραση της ΕΔΕΕ, του ΣΔΕ και του ΙΑΒ τότε ήταν έντονη. Σήμερα, τι πρωτοβουλίες σχεδιάζετε να λάβετε, είτε ως IAB, είτε συντονισμένα και με τους άλλους φορείς, όχι απλά για να μην περάσει η διάταξη αυτή, αλλά για να σταματήσει η συζήτησή της μια για πάντα;
Είμαστε σε άμεση επικοινωνία, όχι μόνο με τους φορείς που προαναφέρατε, αλλά και με άλλους φορείς που εκπροσωπούν επιχειρήσεις τα συμφέροντα των οποίων άπτονται του digital. Είναι σαφές πως ζητούμε άμεση συνάντηση με την Πολιτεία, όπως έχουμε πράξει και στο παρελθόν, για να θέσουμε επί τάπητος τα θέματα αυτά και να συνεργαστούμε στην εξεύρεση μιας λύσης που θα δώσει αίσιο τέλος σε ένα θέμα το οποίο απασχολεί χρόνια τώρα τη διαφημιστική αγορά και θα λάβει υπόψιν τους προβληματισμούς και τις ανησυχίες όλων των μερών.

Οι δημοσιογράφοι, αλλά και όλοι οι εργαζόμενοι στις επιχειρήσεις μας, αποτελούν κρίσιμο κομμάτι της αλυσίδας αξίας ενός people-intensive κλάδου παροχής υπηρεσιών, όπως είναι αυτός της ενημέρωσης και της διαφήμισης και σε καμία περίπτωση δεν είναι επιθυμία μας η έλλειψη μέριμνας προς αυτούς. Με απλά λόγια όμως, το αγγελιόσημο δεν αποτελεί βιώσιμη λύση για κανέναν.

Ο Πρόεδρος του ΙΑΒ Europe, Alain Heureux δήλωσε ότι το εν λόγο θεσμικό όργανο θα ζητήσει τη συμβολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε αυτό το θέμα. Με ποιο τρόπο; Υποθέτω ότι και για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή η επιβολή αγγελιοσήμου θα ακούγεται ως άλλη μια ελληνική πρωτοτυπία…
Ολόκληρη η Ευρώπη έχει στραμμένο το βλέμμα της στην Ελλάδα και τον τρόπο με τον οποίο θα υλοποιηθούν μεταρρυθμίσεις που θα επαναφέρουν τη χώρα σε αναπτυξιακή τροχιά. Να τονίσω ξανά πως επί του παρόντος δεν υφίσταται θέμα επιβολής αγγελιοσήμου στο internet. Ωστόσο, και ανάλογα με τις κινήσεις της Πολιτείας, εξετάζουμε όλες τις πιθανές εναλλακτικές για προσφυγή στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού και τη Γενική Διεύθυνση Εσωτερικής Αγοράς και Υπηρεσιών της Κομισιόν, πάντα με τη συνδρομή του IAB Europe και άλλων ευρωπαϊκών φορέων της αγοράς μας. Είναι επιθυμία μας να εξαντλήσουμε κάθε πιθανότητα εσωτερικού διαλόγου, παρ’ όλα αυτά θα είμαστε προετοιμασμένοι για κάθε ενδεχόμενο..


Alain Heureux, Πρόεδρος ΙΑΒ Europe: «Το αγγελιόσημο θα πλήξει ανεπανόρθωτα το ψηφιακό μέλλον της χώρας»
Στο πλαίσιο του όλου ζητήματος, το IAB Hellas απέστειλε πρόσφατα επιστολή, στην οποία αναφέρονταν τα εξής: «Το IAB Hellas επιθυμεί να υπενθυμίσει τις πάγιες θέσεις του πάνω στις σοβαρές συνέπειες που θα είχε πιθανή τέτοια εξέλιξη στην ανάπτυξη της ελληνικής αγοράς της ψηφιακής διαφήμισης, δημιουργώντας αντικίνητρο τόσο σε ελληνικές εταιρείες, όσο και σε ξένους διαφημιζόμενους, απέναντι σε ένα πρωτοφανές για το Δυτικό Κόσμο καθεστώς. Πιθανή επιβολή αγγελιόσημου θα προσέκρουε σε σειρά αδυναμιών – λόγω της ιδιαίτερης φύσης του Μέσου – στον ακριβή ορισμό τόσο της διαφήμισης (και της κοστολόγησής της), όσο και των ιστοσελίδων ενημερωτικού περιεχομένου.

Τα σχετικά νομικά ζητήματα είναι δαιδαλώδη, ενώ οι όποιες δημοσιευμένες (είτε εκουσίως, είτε μέσω διαρροών) γνωμοδοτήσεις δυστυχώς είναι επιφανειακές, μονομερείς, ενώ καταδεικνύουν άγνοια της φύσης και λειτουργίας του Διαδικτύου. Μια τέτοια κίνηση, όπως πολλάκις το IAB Hellas έχει τονίσει στο παρελθόν, θα ερχόταν σε αντίθεση με το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο, καλλιεργώντας συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού σε δύο επίπεδα. Πρώτον, οι έλληνες διαφημιζόμενοι θα είχαν κίνητρο να επιλέξουν ξένες ιστοσελίδες αντί των ελληνικών για την προβολή τους, ενώ κατά δεύτερον, και ανάμεσα στις ελληνικές ιστοσελίδες, οι πελάτες θα είχαν κίνητρο να επιλέξουν αυτές που δεν προσφέρουν (και) ειδησεογραφία, πλήττοντας εξαντλητικά τα έσοδα όσων επενδύουν στην ανάπτυξη ποιοτικών υπηρεσιών αναλυτικής ενημέρωσης και παραβαίνοντας τη συνταγματική αρχή της ισότητας.

Το ΙAB Hellas έχει έρθει αντιμέτωπο πολλάκις στο παρελθόν με το θέμα αυτό και με επιτυχία έχει συμβάλλει ώστε να αποφευχθεί επιβολή αγγελιοσήμου, ή οποιαδήποτε άλλη άδικη επιβάρυνση, ενώ συνεχίζει κάθε δυνατή και νόμιμη προσπάθεια για την προάσπιση των συμφερόντων της αγοράς που αντιπροσωπεύει, όντας ήδη σε επαφή με λοιπούς φορείς της αγοράς, τους οποίους επίσης επηρεάζει πιθανή τέτοια εξέλιξη.  Σχολιάζοντας τις εξελίξεις, ο Marco Struecker, Πρόεδρος του IAB Hellas δήλωσε: «Επιθυμούμε άμεσα να ξεκαθαρίσουμε την αναστάτωση και τη σύγχυση την οποία έχουν ήδη προκαλέσει στην αγορά μας τα πρόσφατα δημοσιεύματα περί επιβολής αγγελιοσήμου στις διαφημίσεις στο Internet. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει επί του παρόντος. Παράλληλα, καλούμε την Πολιτεία να εισακούσει τα σοβαρά και τεκμηριωμένα επιχειρήματα της αγοράς μας, η οποία αγωνίζεται να επιβιώσει και να αναπτυχθεί υπό τις πλέον αντίξοες συνθήκες.

Πιθανές επιβαρύνσεις οποιουδήποτε χαρακτήρα οξύνουν σε ακραίο βαθμό τον ήδη υφιστάμενο ανταγωνισμό που βιώνουν οι ελληνικές επιχειρήσεις μέσα σε μια παγκοσμιοποιημένη αγορά, χωρίς να συμβάλλουν ουσιαστικά ούτε κατά το ελάχιστο στην εξυγίανση των Ταμείων». Παράλληλα, την εξέλιξη παρακολουθεί από κοντά και το IAB Europe, ο πανευρωπαϊκός φορέας ψηφιακής διαφήμισης, κρατώντας ενήμερα τα 27 εθνικά γραφεία IAB σε όλη την Ευρώπη, αλλά και τα 43 corporate μέλη του, μεταξύ των οποίων και μεγάλα ειδησεογραφικά δίκτυα και content providers όπως BBC, CNN, News Corporation, Viacom Media Networks Int’l, Hi-Media, Sanoma Digital, Prisa, Google, Yahoo!, Microsoft Europe, AOL Advertising Europe κ.ά».

Ενδεικτικό της σημασίας που δίνει το ΙΑΒ Europe στο όλο θέμα είναι και η δήλωση που έκανε στο Daily Fax ο Alain Heureux, Πρόεδρος του εν λόγω θεσμικού οργάνου: «Το IAB Europe αποδοκιμάζει οποιαδήποτε επιβάρυνση στο Internet η οποία θα επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη του μέσου, πλήττοντας μακροπρόθεσμα ανεπανόρθωτα το ψηφιακό μέλλον της χώρας. Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη της ελεύθερης ψηφιακής επιχειρηματικότητας, η οποία θα δημιουργήσει πλήθος νέων θέσεων εργασίας και τελικά έσοδα από φόρους. Το IAB Europe θα συμβουλευθεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πάνω στο θέμα αυτό».