Πριν λίγες δεκαετίες μετρούσαμε την ανθρώπινη ευφυΐα σε όρους IQ – βάση δηλαδή σπουδαίων ικανοτήτων, όπως η λογική σκέψη, η λεκτική κατανόηση και η αντίληψη του χώρου. Μέχρι που το 1995 ήρθε ο Daniel Goleman με το concept για τη συναισθηματική νοημοσύνη να προσθέσει νέα σπουδαία συστατικά. Το EQ μετρούσε τη διάθεση και ικανότητα του ατόμου αφενός να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων και να τα επηρεάζει θετικά και αφετέρου να καταλαβαίνει και να διαχειρίζεται τα δικά του συναισθήματα.
Το νέο concept εστίαζε σε χαρακτηριστικά που επηρέαζαν την ικανότητα του ατόμου να ανταποκρίνεται σε κοινωνικές καταστάσεις, να επικοινωνεί αποτελεσματικά και να είναι επιτυχημένο στις σχέσεις του με τους άλλους, και εύλογα βρήκε μεγάλη απήχηση στον κόσμο του μάνατζμεντ και των επιχειρήσεων. Διαβάζοντας τη θεωρία του Goleman, τα στελέχη, και ειδικά οι marketers, βρίσκαμε μια σύνοψη πολλών από αυτά που καταλαβαίναμε ότι ίσχυαν, τόσο στο επαγγελματικό μας περιβάλλον όσο και στη σχέση των μαρκών μας με τους καταναλωτές.
Η επιτυχία του νέου concept ήταν τόσο μεγάλη, που τα καλοκαίρια έβλεπες το βιβλίο ακόμα και στις παραλίες – ένα βιβλίο ψυχολογίας 500 σελίδων! Το ενδιαφέρον και η αναγνώριση της σπουδαιότητας του EQ δεν καταλάγιασε ποτέ και ακόμα και τώρα που η συναισθηματική νοημοσύνη είναι γνωστή σε όλους και η σημασία της θεωρείται αυτονόητη, κάθε συζήτηση για το συγκεκριμένο θέμα στην τάξη προξενεί το ζωηρό ενδιαφέρον και συχνά τον ενθουσιασμό των φοιτητών.
Και ενώ η αξία των ΙQ και EQ δεν αμφισβητείται, επανέρχεται η συζήτηση για το XQ, αλλιώς experiential intelligence ή βιωματική νοημοσύνη, ένα ακόμα ενδιαφέρον concept για την αξιολόγηση της νοημοσύνης του ατόμου. Το XQ περιστρέφεται γύρω από στοιχεία όπως οι γνώσεις και δεξιότητες που προκύπτουν από τις παρελθούσες εμπειρίες του ατόμου, ή η ικανότητα ανάλυσης και εκτίμησης κινδύνων και ευκαιριών και επίλυσης προβλημάτων. Σε συνέχεια μιας παλιότερης θεωρίας του ψυχολόγου Robert J. Sternberg που χώριζε τη νοημοσύνη σε πρακτική (η ικανότητα να προσαρμοζόμαστε σε διαφορετικά περιβάλλοντα), δημιουργική (η ικανότητα να κατεβάζουμε νέες ιδέες) και αναλυτική (η ικανότητα αξιολόγησης πληροφοριών και επίλυσης προβλημάτων), ήρθε πριν λίγες εβδομάδες το βιβλίο του Soren Kaplan να ορίσει τη βιωματική νοημοσύνη ως «τον συνδυασμό νοοτροπιών, ικανοτήτων και τεχνογνωσίας που αποκτούμε μέσα από τις προηγούμενες εμπειρίες μας».
Και αν αναρωτηθείτε γιατί διάλεξα να γράψω για όλα αυτά, συνδυάστε τα με τα κυρίαρχα ερωτήματα του καιρού μας, αυτά για την τεχνητή νοημοσύνη. Συλλογιζόμενοι τα παραπάνω, μπορούμε να δοκιμάσουμε να αρχίσουμε να δίνουμε πιθανές απαντήσεις.