Ειδικά στη μεταπτυχιακή επιχειρηματική εκπαίδευση, τα κίνητρα που οδηγούν ένα στέλεχος να κάνει αυτή την περίοδο –εν μέσω οικονομικής κρίσης– ένα πρόγραμμα μετεκπαίδευσης είναι πολλαπλά, όπως λέει. Το βασικότερο απ’ όλα είναι η κατοχύρωση της θέσης εργασίας του και η προστασία από τις περικοπές προσωπικού στις οποίες προβαίνουν οι εταιρείες.

Έπειτα, ο φόβος μελλοντικής παραμονής εκτός εργασίας ή στασιμότητας, ωθεί τον εργαζόμενο να ξεκινήσει σήμερα μεταπτυχιακές σπουδές, έτσι ώστε όταν σε 1 ή 2 έτη ολοκληρώσει, να έχει και τα τυπικά και τα ουσιαστικά προσόντα να αντιμετωπίσει μια δύσκολη επαγγελματική κατάσταση ή μια νέα πιθανή πρόκληση.

Τέλος, υπάρχει και μια μερίδα εργαζομένων που ήδη βιώνουν την ανεργία ή το «πάγωμα» στο χώρο εργασίας τους και αξιοποιούν τον ελεύθερο αυτό χρόνο τους για να κάνουν ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα που, υπό άλλες συνθήκες, δε θα είχαν το χρόνο να παρακολουθήσουν.

Μάλιστα, επισημαίνει ότι στο Mediterranean College οι παραπάνω διαπιστώσεις τεκμηριώνονται από τα νούμερα των μέχρι σήμερα αιτήσεων για το ακαδημαϊκό έτος 2009-10. Συγκεκριμένα, παρατηρείται αύξηση της τάξης του 50%, ενώ για τα μεταπτυχιακά προγράμματα του Business School η αύξηση ανέρχεται στο 32%.

Ο Χρήστος Παναγιωτίδης, Business Development της ΟΤΕAcademy εντοπίζει δύο διαφορετικές στάσεις από τις επιχειρήσεις, όσον αφορά στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού τους αυτήν την περίοδο. Όπως λέει, υπάρχουν επιχειρήσεις που δεν δείχνουν διαθέσιμες αυτή την περίοδο να «επενδύσουν» χρήματα για την εκπαίδευσή του. Υπάρχουν όμως και επιχειρήσεις που αντιλαμβάνονται την ανταγωνιστικότητά τους μέσα και από τη συνεχή ανάπτυξη και εξέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού τους και αντιμετωπίζουν την επαγγελματική εκπαίδευση/κατάρτιση ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την επίτευξη των στόχων αυτών.

Στην ίδια άποψη συγκλίνει και ο Μάρκος Κωμοδρόμος, Υπεύθυνος Προγράμματος και εκπαιδευτής CIPR Diploma για Ελλάδα, Κύπρο και Ρουμανία της Globaltraining, ο οποίος επισημαίνει ότι σε περιόδους οικονομικής κρίσης σαν και αυτή που περνάμε σε παγκόσμιο επίπεδο, οι επιχειρήσεις πρέπει να επενδύουν στην εκπαίδευση και όχι να κάνουν αποκοπές ή αποχή από οποιαδήποτε εκπαίδευση του προσωπικού τους.

Επικοινωνία βάσει… προγράμματος
Οι ιδιαιτερότητες των προσφερόμενων προγραμμάτων αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα για την επιλογή του μίγματος επικοινωνίας του εκάστοτε εκπαιδευτικού οργανισμού. Ανάλογα με τα προσφερόμενα προγράμματα, δίνεται και η σχετική βαρύτητα στην above και στη below the line επικοινωνία, ενώ σημαντικός είναι ο ρόλος του word of mouth, καθώς επίσης και των γραφείων διασύνδεσης που μπορούν να αποτελέσουν όχημα διείσδυσης του οργανισμού στον επιχειρηματικό κόσμο.

Σε γενικές γραμμές πάντως, οι οργανισμοί που δραστηριοποιούνται στον τομέα της επιχειρηματικής εκπαίδευσης θα πρέπει να έχουν περισσότερο προσέγγιση B2B marketing σε σχέση με B2C marketing.

Η ΟΤΕAcademy για παράδειγμα σχεδιάζει και υλοποιεί ολοκληρωμένες εκπαιδευτικές λύσεις, προσαρμοσμένες στις ανάγκες του εκάστοτε πελάτη – επιχείρησης. Για την προώθηση, λοιπόν, των προγραμμάτων της, χρησιμοποιούνται ποικίλες ενέργειες διαφημιστικής προβολής, όπως direct mail, telemarketing, συμμετοχή σε πρωτοβουλίες και διοργανώσεις που έχουν ως αντικείμενο τη διάδοση της γνώσης, χορηγίες και καταχωρίσεις κύρους/προϊοντικές, αλλά κυρίως η προσωπική επαφή με την επιχείρηση/πελάτη.

Όπως λέει ο Χρήστος Παναγιωτίδης «η προσωπική επαφή, είναι για εμάς απαραίτητο συστατικό της ολοκληρωμένης προσέγγισής μας, καθώς, η πώληση μιας εκπαιδευτικής υπηρεσίας αποτελεί σύνθετη διαδικασία. Πάντα σε συνεννόηση και σε συνεργασία με τον πελάτη, εντοπίζουμε τα προβλήματα και τις ελλείψεις σε θέματα ανάπτυξης και εξέλιξης του ανθρώπινου δυναμικού σε σχέση και με τη στρατηγική και τους στόχους της επιχείρησης, σχεδιάζουμε και στη συνέχεια υλοποιούμε την ολοκληρωμένη εκπαιδευτική λύση η οποία δεν έχει το χαρακτήρα ενός απλού προγράμματος κατάρτισης/σεμιναρίου. Αυτή άλλωστε είναι και η διαφοροποίησή μας από τους γενικούς εκπαιδευτικούς οργανισμούς. Οι εκπαιδευτικές μας λύσεις, είναι πάντοτε προσαρμοσμένες στις ανάγκες των πελατών μας. Για το λόγο αυτό πιστεύουμε ότι η αποτελεσματικότερη προβολή και προώθηση των υπηρεσιών μας αποτελεί το λεγόμενο word of mouth, η οποία προέρχεται από τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους».

Αντίστοιχα, καθώς το εύρος των προγραμμάτων του Mediterranean College εκτείνεται σε προπτυχιακό, μεταπτυχιακό και executive επίπεδο, οι ενέργειες διαφημιστικής προβολής ποικίλουν και προσαρμόζονται ανάλογα με το προϊόν και το target group κάθε προγράμματος. Όπως λέει η Κατερίνα Ξυνή, για τα προγράμματα που απευθύνονται σε ένα ευρύ κοινό, όπως σε νέους απόφοιτους Λυκείων ή  νέους απόφοιτους πανεπιστημίων, χρησιμοποιείται above the line επικοινωνία, με έμφαση στον γενικό ημερήσιο και περιοδικό τύπο, στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση και στο internet.

Αντίστοιχα, για τα προγράμματα που απευθύνονται σε εργαζόμενους και στελέχη, όπως το ΜΒΑ ή τα Executive Diplomas, εφαρμόζονται below the line ενέργειες, όπως e-mail marketing ή direct-mail, οι οποίες πλαισιώνονται με διαφημιστική παρουσία σε κλαδικά έντυπα ή ηλεκτρονικά μέσα.

Μεγάλη βαρύτητα στην προσωπική επικοινωνία και στο word of mouth δίνει και η Globaltraining, καθώς όπως λέει ο Μάρκος Κωμοδρόμος, «λόγω των συνεργασιών που έχουμε με παγκοσμίους φήμης Επαγγελματικά Ινστιτούτα όπως το CIPR (Chartered Institute of Public Relations), ACCA , CIA, Dip IFR & CFA, δεν χρειάζεται διαφημιστική προβολή σε μεγάλο βαθμό.  Οι ενδιαφερόμενοι για να παρακολουθήσουν τα προγράμματά μας από πιστοποιημένα επαγγελματικά ινστιτούτα γνωρίζουν ήδη και τις πιστοποιήσεις και την ποιότητα της εκπαίδευσης, και άρα δεν χρειάζεται ιδιαίτερη διαφημιστική προβολή».

Παράλληλα, η Globaltraining επενδύει σε χορηγίες και σε γραφεία διασύνδεσης μόνο όταν θεωρεί ότι θα γίνει αποτελεσματική η παρουσία της και στις κατηγορίες κοινού που απευθύνεται για τα επαγγελματικά προγράμματα που προσφέρει.

Δυναμική διαδικτυακή παρουσία
Σημαντικό ρόλο στο marketing mix ενός εκπαιδευτικού οργανισμού διαδραματίζει σαφώς και το internet, τόσο σε επίπεδο ιστοσελίδας όσο και online marketing, δεδομένου ότι πλέον οι διαδικασίες πληροφόρησης και ανεύρεσης εκπαιδευτικού προγράμματος έχουν και «ηλεκτρονικό χαρακτήρα». Όπως λέει ο Μάρκος Κωμοδρόμος «το μεγαλύτερο ποσοστό των κατηγοριών του κοινού μας είναι χρήστες του internet και ενημερώνονται και διαδικτυακά σε πολύ μεγάλο βαθμό. Το internet προσφέρει παγκόσμια πρόσβαση, προσφορά απεριόριστων πληροφοριών με ελάχιστο κόστος, δυνατότητα άμεσης ανταπόκρισης και πρωτοποριακή εξυπηρέτηση και υποστήριξη των πελατών μας.  Επιπλέον, μέσω του internet ενισχύεται το προφίλ του οργανισμού μας  και μπορεί να τροφοδοτήσει την επιχείρησή μας με σχόλια και ερωτήσεις των πελατών μας με αποτέλεσμα να μειώσει δραστικά το φόρτο εργασίας του τμήματος υποστήριξης πελατών».

Στη σπουδαιότητα της online παρουσίας ενός εκπαιδευτικού οργανισμού επικεντρώνεται και ο Χρήστος Παναγιωτίδης, ο οποίος εξηγεί ότι «η ύπαρξη ενός site, όπου αναλύονται η στρατηγική της εταιρείας, οι περιοχές εξειδίκευσης και οι διάφορες επιλογές των εκπαιδευτικών μοντέλων αποτελεί σημαντικό εργαλείο προβολής και προώθησης των υπηρεσιών. Επιπλέον διευκρινίζει ότι το διαδίκτυο αποτελεί το μέσο με τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή και γεωγραφική διείσδυση ενώ παράλληλα δίνει τη δυνατότητα στοχοποίησης του κοινού ανάλογα με το πρόγραμμα ή την υπηρεσία που προωθείται».

Σχετικά με την ιστοσελίδα του εκάστοτε εκπαιδευτικού οργανισμού η Κατερίνα Ξυνή εξηγεί ότι αποτελεί ένα μέσο αναλυτικής πληροφόρησης υποψήφιων φοιτητών για τα προγράμματα, τα μαθήματα και τις υπηρεσίες που προσφέρει και εφόσον συνοδευτεί με εφαρμογές «ψηφιακής τάξης» ή «ηλεκτρονικής γραμματείας» προσθέτει αξία στην υπηρεσία που λαμβάνουν οι φοιτητές. Επιπλέον, οι πληροφορίες, οι φωτογραφίες, τα testimonials και άλλα «χειροπιαστά» στοιχεία που μπορούν να περιληφθούν στο website, γεφυρώνουν το επικοινωνιακό κενό που δημιουργεί η αϋλότητα της εκπαίδευσης ως υπηρεσία.

Όσον αφορά στην παρουσία των εκπαιδευτικών οργανισμών σε ιστοσελίδες τρίτων, λέει ότι αποτελεί ένα μέσο δυναμικής προώθησης του οργανισμού που μπορεί να επιφέρει άμεσα αποτελέσματα σε αριθμούς εγγραφών. «Από τη ένταξη του οργανισμού στους ηλεκτρονικούς καταλόγους εκπαίδευσης μέχρι την διενέργεια εκτενών banner campaigns, πρωταρχικός στόχος είναι η αύξηση των επισκέψεων στην ιστοσελίδα του οργανισμού που θα οδηγήσει σε εκδήλωση ενδιαφέροντος και στην υποβολή αίτησης από τον υποψήφιο φοιτητή», διευκρινίζει.

Η σημασία του word of mouth
Η Κατερίνα Ξυνή, Marketing Director του Mediterranean College αναλύει τη σημασία των διαφορετικών εργαλείων marketing, στο χώρο της εκπαίδευσης και δίνει το στίγμα της σπουδαιότητας του word of mouth, λόγω της πολύπλευρης φύσης της εκπαίδευσης και της αϋλότητας του εκπαιδευτικού προϊόντος.

Η πολύπλευρη φύση της εκπαίδευσης δυσκολεύει συνήθως τους διαφημιστές να αντικατοπτρίσουν σε ένα μονοσήμαντο διαφημιστικό μήνυμα τα χαρακτηριστικά και οφέλη των υπηρεσιών ενός εκπαιδευτικού φορέα. Επιπλέον, η αϋλότητα του εκπαιδευτικού προϊόντος επιτάσσει τη χρήση τεχνικών επικοινωνίας word of mouth που αυξάνουν τη φήμη και «γεννούν» τη δημιουργία νέων πελατών.

Ειδικότερα για κάθε ενέργεια ξεχωριστά έχω να πω τα εξής:
Διαφήμιση: Είναι πολύ σημαντική όταν ο εκπαιδευτικός οργανισμός έχει να επικοινωνήσει μεγάλο αριθμό και εύρος προγραμμάτων, σε πολλαπλά κοινά. Εφόσον υπάρχει ικανό budget, μπορεί να επιφέρει άμεσα αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα αυτά θα δυσκολευτούν να διατηρηθούν εάν δεν συνοδεύονται από καλή φήμη, η οποία προκύπτει από ικανοποιημένους φοιτητές και επιτυχημένους απόφοιτους.

Γραφεία Διασύνδεσης: Τα Γραφεία Διασύνδεσης (ή Γραφεία Εργασίας/Καριέρας) αποτελούν για έναν εκπαιδευτικό οργανισμό πανεπιστημιακής εκπαίδευσης μια από τις πιο σημαντικές διευρυμένες (augmented) υπηρεσίες που συμπληρώνουν τη βασική (core) υπηρεσία, που είναι η παροχή της εκπαίδευσης. Η επιτυχημένη λειτουργία ενός τέτοιου γραφείου δημιουργεί ικανοποιημένους φοιτητές και σε συνδυασμό με την ποιοτική εκπαίδευση θέτει τα εφόδια για μια επιτυχημένη καριέρα των αποφοίτων του.

Παράλληλα, τα Γραφεία Διασύνδεσης μπορούν να αποτελέσουν όχημα διείσδυσης του οργανισμού στον επιχειρηματικό κόσμο, μέσω της προβολής του ιδίου σε opinion leaders αλλά και του άμεσου recruitment στελεχών σε προγράμματα επιχειρηματικής εκπαίδευσης.

Στο Mediterranean College, με τη συμβολή του Γραφείου μας Καριέρας (MC Career Office), έχουμε επιτύχει το 82% των αποφοίτων μας να προσλαμβάνονται άμεσα (εντός του 1ου εξαμήνου) στο αντικείμενο των σπουδών τους.

Χορηγίες: Οι χορηγίες μπορούν να βοηθήσουν έναν εκπαιδευτικό οργανισμό να ταυτιστεί με δράσεις και ενέργειες που τον αντιπροσωπεύουν, να ενισχύσει το positioning του και να προβληθεί σε εξειδικευμένα κοινά που πιθανά τον ενδιαφέρουν.

Word of Mouth: Οι ενέργειες αυτές αποτελούν στοίχημα για έναν εκπαιδευτικό οργανισμό αφού η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται άμεσα από την αδιάκοπα υψηλή ποιότητα υπηρεσιών. Στο Mediterranean College έχουμε θέσει ως στόχο την ενίσχυση της word of mouth επικοινωνίας και μέσω των τακτικών που ακολουθούμε προσβλέπουμε ότι σε 3-5 έτη το 50% των νέων φοιτητών μας θα προέρχεται από αυτού του είδους τις ενέργειες.

Πολιτικές που διευκολύνουν τη μετάβαση στην αγορά εργασίας και δια βίου εκπαίδευση
Η θετική επίδραση των σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην απασχόληση των νέων, το φαινόμενο της κατιούσας επαγγελματικής κινητικότητας και το έλλειμμα βασικών ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού στη χώρα μας είναι μερικές μόνο από τις διαπιστώσεις που προκύπτουν από τη Μελέτη με θέμα τη «Σύνδεση Εκπαίδευσης και Απασχόλησης: οι Πτυχιούχοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην αγορά εργασίας», που εκπονήθηκε πρόσφατα για λογαριασμό της Μορφωτικής και Αναπτυξιακής Πρωτοβουλίας.

Τα σχετικά υψηλά ποσοστά ανεργίας τα οποία παρατηρούνται ιδιαίτερα στους πτυχιούχους ΑΕΙ και ΑΤΕΙ κατά τη μετάβασή τους στην αγορά εργασίας, καταδεικνύουν σημαντικές ελλείψεις στα συστήματα σύνδεσης εκπαίδευσης και απασχόλησης. Ο χρόνος μετάβασης των αποφοίτων από την εκπαίδευση στην παραγωγική διαδικασία έχει επιμηκυνθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, δίνοντάς μας την αρνητική πρωτιά ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ.

Προγράμματα τα οποία δίνουν την ευκαιρία στους φοιτητές να αποκτήσουν εργασιακή εμπειρία κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, μπορούν να συμβάλλουν στη σταδιακή μείωση του φαινομένου. Παράλληλα, πολιτικές οι οποίες δίνουν κίνητρα σε επιχειρήσεις να προχωρήσουν στη πρόσληψη νέων πτυχιούχων φαίνονται να λειτουργούν θετικά σε άλλες Ευρωπαϊκές, ανεπτυγμένες οικονομίες.

Ακόμα ένα σημαντικό πόρισμα της μελέτης είναι οι αποκλίσεις μεταξύ των ποιοτικών χαρακτηριστικών που διαθέτουν οι νεοεισερχόμενοι στην αγορά εργασίας και σε αυτά που ζητούν οι επιχειρήσεις. Τα χαρακτηριστικά που η πλειονότητα (70-80%) των επιχειρήσεων αξιολογεί ως σημαντικά είναι κατά σειρά τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως η ευσυνειδησία, το πνεύμα συνεργασίας και η προσαρμοστικότητα, ενώ ακολουθούν ικανότητες που σχετίζονται με βασικές γνώσεις σύγχρονου λογισμικού γραφείου, ξένες γλώσσες, κριτική σκέψη, ενεργή μάθηση και άλλες κοινωνικές δεξιότητες όπως παρατηρητικότητα, πειθώ κ.ά.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα σημαντικότερα από αυτά τα ελλείμματα αντιστοιχούν σε ικανότητες οι οποίες δεν διαμορφώνονται μόνο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά πολύ περισσότερο στις χαμηλότερες βαθμίδες της σχολικής εκπαίδευσης. Για τον περιορισμό των συγκεκριμένων ελλειμμάτων «βασικών» ικανοτήτων προτείνεται η ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης στην προοπτική της δια βίου μάθησης, που μπορεί να προσφέρει ευρεία μόρφωση και να βοηθήσει στην καλλιέργεια αυτών των ικανοτήτων.

Οι περιζήτητες σχολές
Σύμφωνα με στοιχεία του kariera.gr για τον μήνα Μάιο 2009 οι δημοφιλέστεροι τομείς εργασίας που έχουν και τη μεγαλύτερη προσφορά με βάση τις αναζητήσεις των εταιρειών είναι οι εξής: πωλήσεις 26%, πληροφορική/τηλεπικοινωνίες 13%, καταστήματα λιανικής 9%, γραμματειακή υποστήριξη 8%, υπάλληλοι γραφείου 8%, χρηματοοικονομικά 5%, Μarketing 5%, επαγγέλματα υγείας 5%, μηχανικοί 5%, λογιστήριο 5%.

Η έρευνα που διεξήγαγε το kariera.gr σε συνεργασία με την εταιρεία Orientum δείχνει ότι οι πιο περιζήτητες σχολές με σειρά προτεραιότητας για το έτος 2009 είναι οι εξής: Παιδαγωγικά, Επαγγέλματα υγείας/Διαιτολογία, Ηλεκτρολόγοι Μηχανικοί, Λογιστική, Εργοθεραπεία. Είναι ξεκάθαρο ότι για τους φοιτητές – μελλοντικούς υποψηφίους αποτελεί σημαντικό κριτήριο το να συνδέεται άμεσα η επιλογή της σχολής τους με εκείνα τα γνωστικά αντικείμενα που έχουν θετικές προοπτικές στην αγορά εργασίας.