<‘Σελίδα 1: Η έννοια της περιβαλλοντικής προστασίας και τα στοιχεία ανακύκλωσης στην Ελλάδα’>
Τόσο από τους πολίτες, όσο και από τις επιχειρήσεις. Σήμερα η εικόνα έχει αλλάξει άρδην. Η ανακύκλώση όχι απλά δεν αποτελεί μόδα, αλλά είναι απολύτως απαραίτητη από όποια πλευρά κι αν το δει κανείς. Κι αυτό το έχουν συνειδητοποιήσει οι πολίτες, το έχουν συνειδητοποιήσει οι επιχειρήσεις. Οι πολίτες αρχίζουν να αποκτούν οικολογική συνείδηση, ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις ολοένα και περισσότερο εισέρχονται στη λογική παραγωγής προϊόντων από ανακυκλώσιμα υλικά. Ο δρόμος βέβαια είναι ακόμα μακρύς.

Η ενέργεια που μπορεί να εξοικονομηθεί με την ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας και χάρτου αντιστοιχεί στην ενέργεια που καταναλώνει η πόλη της Αθήνας σε 4 μήνες!

Ενδιαφέροντα στοιχεία
Στα φυσικά οικοσυστήματα, αυτό που θεωρείται απόβλητο για έναν οργανισμό αποτελεί χρήσιμη πρώτη ύλη για κάποιον άλλο. Έτσι τίποτα δεν χάνεται και συνεχίζεται αρμονικά ο αέναος κύκλος της ζωής. Τα σκουπίδια δεν είναι άχρηστα υλικά, αλλά χρήσιμες πρώτες ύλες για τις κατάλληλες βιομηχανίες.

Τα στοιχεία είναι εντυπωσιακά: Αν όλοι οι κάτοικοι της Ελλάδας ανακύκλωναν τα αλουμινένια κουτάκια αναψυκτικών, οι ελληνικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μειώνονταν κατά 250.000 τόνους ετησίως. Η ενέργεια που μπορεί να εξοικονομηθεί με την ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας και χάρτου αντιστοιχεί στην ενέργεια που καταναλώνει η πόλη της Αθήνας σε 4 μήνες!

Η ανακύκλωση μπορεί να αφορά πλαστικά μπουκάλια, μεταλλικά κουτιά, γυάλινες φιάλες, παλιές ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, λάδια φαγητού, ορυκτέλαια, μπαταρίες, πλαστικές σακούλες, βιομηχανικά απόβλητα, τροχοφόρα κ.ά. Η παγκόσμια βιομηχανία εντείνει καθημερινά τις προσπάθειες παραγωγής προϊόντων από ανακυκλώσιμα υλικά, έστω κι αν αυτό σημαίνει αυξημένο κόστος παραγωγής.

Κάποιες άλλες βιομηχανίες μεριμνούν για την ανακύκλωση των παραπροϊόντων που προκύπτουν από την παραγωγική τους δραστηριότητα δημιουργώντας αυτόνομες εταιρείες. Όπως είναι η εταιρεία Αειφόρος ΑΕ, που ίδρυσε η Σιδενόρ για την ανακύκλωση των παραπροϊόντων της. Η εταιρεία επεξεργάζεται ένα ευρύ φάσμα παραπροϊόντων χαλυβουργείων και βιομηχανιών κατεργασίας σιδήρου, καθώς και παραπροϊόντα κατεργασίας χαλκού και αλουμινίου, ανακυκλώνοντας ετησίως πάνω από 300.000 τόνους. Η Αειφόρος ΑΕ, από το 2005 λειτουργεί επίσης και ως εξουσιοδοτημένο κέντρο ανακύκλωσης οχημάτων στο τέλος του κύκλου ζωής τους (ΟΤΚΖ) και παραλαμβάνει οχήματα προς οριστική απόσυρση και διαγραφή, τα οποία επεξεργάζεται σε ειδική μονάδα απορρύπανσης, πριν παραδοθεί το ΟΚΤΖ για ανακύκλωση στο χαλυβουργείο.

Αντίστοιχη δραστηριότητα έχει αναπτύξει η εταιρεία Αρχιμήδης Νεονάκης ΑΕ. Παρά τις προσπάθειες αυτές όμως, ο δρόμος που πρέπει να διανυθεί μέχρι να φτάσει η βιομηχανία στο επιθυμητό επίπεδο συνειδητοποίησης είναι ακόμα μακρύς.
<‘here’>

<‘Σελίδα 2: Φορείς και εταιρείες ανακύκλωσης και το έργο τους’>
Φορείς και εταιρείες
Η διαρκώς εντεινόμενη ανάγκη ανακύκλωσης οδήγησε στη δημιουργία πολλών φορέων ανακύκλωσης, κυρίως μη κερδοσκοπικών. Φορείς όπως η Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ, η ΑΦΗΣ, η Τεχάν, η Ανταποδοτική Ανακύκλωση, η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης και πολλές άλλες έχουν ως κύριο στόχο τους την αφύπνιση και ευαισθητοποίηση των καταναλωτών και των επιχειρήσεων, πάντα σε συνεργασία με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις. Π.χ. η Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ αποτελεί τον υπεύθυνο φορέα για την οργάνωση και λειτουργία του Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης των Αποβλήτων Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) στην Ελλάδα.

Σε θεσμικό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε θέσπιση προγραμμάτων επιδοτήσεων ανακύκλωσης, την ευθύνη υλοποίησης και ελέγχου των οποίων έχουν οι εθνικές κυβερνήσεις

Η Τεχάν Περιβαλλοντική Διαχείριση (όπως είναι η πλήρης της επωνυμία) πρωταγωνιστεί την τελευταία δεκαετία στην τοποθέτηση και αξιοποίηση των Recycling Centers, υπερσύγχρονων κέντρων ανακύκλωσης, τα οποία αποτελούνται από αυτόματα μηχανήματα ανακύκλωσης υψηλής τεχνολογίας. Η εταιρεία καθιέρωσε παράλληλα την έννοια της ανταποδοτικότητας, αφού για κάθε συσκευασία που επιστρέφεται στα μηχανήματα (πλαστικά μπουκάλια, μεταλλικά κουτιά, γυάλινες φιάλες), οι καταναλωτές κερδίζουν χρήματα με τη μορφή εκπτωτικών κουπονιών σε super markets, ή έχουν τη δυνατότητα να δωρίσουν το ποσό σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες (όπως π.χ. στο Χαμόγελο του Παιδιού), προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον.

Η ίδια εταιρεία επιμελήθηκε και το πρόγραμμα ανακύκλωσης στα σχολεία, το οποίο είχε τεθεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Δήμου Αθηναίων και αφορούσε στην τοποθέτηση Κέντρων Ανακύκλωσης σε σχολικές μονάδες.

H AΦΗΣ από την άλλη πλευρά είναι μη κερδοσκοπικός οργανισμός και ιδρύθηκε το Μάρτιο του 2004 με σκοπό την οργάνωση συλλογικού συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών.

Τα αποτελέσματα των πρωτοβουλιών των παραπάνω φορέων είναι αρκετά ενθαρρυντικά θα μπορούσε να πει κανείς. Πλήθος επιχειρήσεων σε συνεργασία με τους εν λόγω φορείς αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες ανακύκλωσης, οι οποίες μάλιστα έχουν πολύ σημαντικά αποτελέσματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε εταιρείες όπως η ΑΒ Βασιλόπουλος, η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, η Vivartia, η Alpha Bank, η Τράπεζα Πειραιώς, η Χerox Hellas, η Lexmark, η Infolex, η Coca-Cola 3E, η JTI (σε συνεργασία με την Helmepa), η Dixons, η Ηλεκτρονική Αθηνών, η Vodafone (η πρώτη εταιρεία που εγκαινίασε στην Ελλάδα το πρόγραμμα ανακύκλωσης κινητών τηλεφώνων, μπαταριών και αξεσουάρ), η Cosmote, η Wind, η Carrefour Μαρινόπουλος, η Marfin Egnatia Bank, η Expert, η Πίτα Παν (με τη χορηγία Κέντρου Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης Δύο Υλικών της Τεχάν) και δεκάδες άλλες.

Πρόσφατες έρευνες έχουν αποδείξει δε, ότι οι καταναλωτές δέχονται θετικά τις πρωτοβουλίες των εταιρειών αυτών, συμμετέχουν σε αυτές και τις επιδοκιμάζουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η «πράσινη πρωτοβουλία» της Κωτσόβολος, η οποία αφορούσε στην ανακύκλωση παλαιών ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών τις οποίες η εταιρεία συνέλεξε από κεντρικές πλατείες μεγάλων δήμων της Αττικής. Στη συγκεκριμένη ενέργεια συμμετείχαν με μεγάλη επιτυχία και εταιρείες όπως oι ΕΠΑ Αττικής, Genesis Pharma, PricewaterhouseCoopers, PRC Group, Henkel, MRB Hellas, Rilken, Αθηναϊκή Ζυθοποιία, Κέντρο Καινοτομίας Μικροηλεκτρονικής, Financial Planning Services, Eurobank Cards κ.α.

Ένα άλλο παράδειγμα αφορά στον Όμιλο Carrefour Μαρινόπουλος, ο οποίος ανακήρυξε τον Ιούνιο, «Μήνα Προστασίας του Περιβάλλοντος». Στο πλαίσιο αυτό, διπλασίασε τα Κέντρα Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης που βρίσκονται εγκατεστημένα στα καταστήματά του δικτύου του, ενώ προχωρά δυναμικά στην προώθηση της επαναχρησιμοποιούμενης τσάντας Carrefour. Η Carrefour Μαρινόπουλος αποτελεί ιδρυτικό μέλος του Εθνικού Συλλογικού Συστήματος «Ανταποδοτική Ανακύκλωση», το οποίο έχει εγκριθεί από το Υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ.

Σε θεσμικό επίπεδο, η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε θέσπιση προγραμμάτων επιδοτήσεων ανακύκλωσης, την ευθύνη υλοποίησης και ελέγχου των οποίων έχουν οι εθνικές κυβερνήσεις.

Ο κλάδος της επικοινωνίας από την άλλη πλευρά, έχει πολλές φορές εκφράσει με πράξεις την ευαισθησία του σε θέματα ανακύκλωσης και σε θεσμικό επίπεδο. Πριν 1,5 περίπου χρόνο το Ινστιτούτο Επικοινωνίας ξεκίνησε ευρεία επικοινωνιακή εκστρατεία με τίτλο «Δρω γιατί αντιδρώ», η οποία είχε στόχο να παρακινήσει την αλλαγή της ατομικής συμπεριφοράς των πολιτών στο θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος.

Με δημιουργικό όχημα το δακτυλικό αποτύπωμα -μοναδικό στον κάθε άνθρωπο- και τη σύνθεση των αποτυπωμάτων όλων των ανθρώπων σε ένα όμορφο και καθαρό τοπίο, η καμπάνια περιλάμβανε ευρύ φάσμα ενεργειών και δράσεων, ενώ σκοπός είναι να αναπτυχθεί σε βάθος χρόνου και με συνέπεια. Την ενέργεια αυτή υποστηρίζει η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή και διάφορα μέσα.
<‘here’>

<‘Σελίδα 3: Η καχυποψία του καταναλώτη και το παράδειγμα του Δήμου Αθηναίων’>
Η «σκοτεινή» πλευρά
Η αυξανόμενη ένταση των ενεργειών ανακύκλωσης ωστόσο, δεν είναι λίγες οι φορές που δημιουργεί καχυποψία στους καταναλωτές ως προς «το αγαθό των προθέσεων». Αναρωτιούνται εάν υπάρχουν εταιρείες που επενδύουν στην ανακύκλωση λόγω μόδας, αποσπασματικά, χωρίς δηλαδή οι ενέργειές τους αυτές να είναι ενταγμένες σε κάποιο στρατηγικό πλάνο ανάπτυξης. Η διάκριση των προθέσεων ωστόσο δεν είναι τόσο δύσκολη όσο φαίνεται.

Το πρώτο κριτήριο είναι η χρονική στιγμή που επιλέγει μια εταιρεία να εισέλθει σε ενέργειες ανακύκλωσης. Όσο πιο νωρίς, όταν ακόμα το συγκεκριμένο ζήτημα δεν είναι ευρέως γνωστό, τόσο πιο καλά. Συνήθως αυτοί που ακολουθούν μόδες εισέρχονται στο χώρο με μια χρονική υστέρηση.

Εάν θέλουν οι επιχειρήσεις να «υπηρετήσουν» την ανακύκλωση ουσιαστικά και στρατηγικά μπορούν να προχωρήσουν. Εάν όχι, είναι καλύτερα απλά να απέχουν, γιατί οι αποσπασματικές ενέργειες μπορούν να λειτουργήσουν ως μπούμεραγκ

Το δεύτερο κριτήριο είναι η συστηματικότητα και η διαχρονικότητα του προγράμματος υποστήριξης μιας τέτοιας πρωτοβουλίας, καθώς και η ποιότητα και το «βάθος» των ενεργειών. Αυτοί που πιστεύουν σε μια τέτοια πρωτοβουλία «χτίζουν» συστηματικά και είναι πάντοτε παρόντες.

Ένα τρίτο κριτήριο είναι η ένταση και το ύφος της επικοινωνίας που επιλέγεται. Όταν μία εταιρεία επενδύει περισσότερο στην επικοινωνία που θα προβάλει προς τα έξω τη συμμετοχή της, παρά στην ουσία και στους άξονες δράσης, τότε γεννιέται η δυσπιστία για τις προθέσεις της επιχείρησης. Ως γενικός κανόνας, σε αυτές τις ενέργειες είναι καλύτερα μια εταιρεία να διατηρεί χαμηλό προφίλ και να αποφεύγει τα πολλά λόγια.

Τέλος, οι καταναλωτές, που είναι και οι τελικοί αποδέκτες τέτοιων ενεργειών, αποτελούν ένα αξιόπιστο κριτήριο. Οι καταναλωτές με όλα τα μέσα και τις πηγές πληροφόρησης που έχουν στη διάθεσή τους, αξιολογούν, κρίνουν και «επιβραβεύουν» ή «τιμωρούν» μια εταιρεία επιλέγοντας ή αντίστοιχα αδιαφορώντας για τα προϊόντα της.

Το συμπέρασμα είναι ένα για τις επιχειρήσεις: εάν θέλουν να «υπηρετήσουν» την ανακύκλωση ουσιαστικά και στρατηγικά μπορούν να προχωρήσουν. Εάν όχι, είναι καλύτερα απλά να απέχουν, γιατί οι αποσπασματικές ενέργειες μπορούν να λειτουργήσουν ως μπούμεραγκ.

Το παράδειγμα του Δήμου Αθηναίων
Σύμφωνα με δηλώσεις εκπροσώπων του Δήμου Αθηναίων, στα δύο τελευταία χρόνια τέθηκαν στο Δήμο οι βάσεις για την υλοποίηση διαφόρων δράσεων μεγάλης κλίμακας στο τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και ειδικότερα της ανακύκλωσης. Η αύξηση του ποσοστού της ανακύκλωσης αποτελεί το μεγαλύτερο επίτευγμα του Δήμου.

Ήδη τετραπλασιάστηκαν οι συλλεγόμενες ποσότητες ανακυκλώσιμου υλικού με διαλογή στη πηγή και το 70% των κοινών απορριμμάτων οδηγείται στην μηχανική ανακύκλωση. Με την επέκταση του προγράμματος ανακύκλωσης, στόχος είναι η ανακύκλωση με διαλογή στην πηγή να αποτελεί την κύρια μέθοδο διαχείρισης των απορριμμάτων.

Άλλες σημαντικές δράσεις του Δήμου Αθηναίων είναι η πρωτοβουλία για την κατάργηση της χρήσης της πλαστικής σακούλας, η Χάρτα Πρασίνου, το πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας στα δημοτικά κτίρια κ.ά. Σύμφωνα με πληροφορίες δε, αυτήν την περίοδο μελετάται η ανάπτυξη συμπληρωματικού συστήματος ανακύκλωσης συσκευασιών σε συνεργασία με τους μεγάλους δήμους της χώρας.
<‘here’>