Η έννοια της Εταιρικής Υπευθυνότητας απασχολεί ιδιαίτερα τη σύγχρονη επιχειρηματική σκηνή της Ελλάδας. Αυτό φάνηκε και μέσα από τη μεγάλη προσέλευση στο συνέδριο CSR in Action II, που πραγματοποιήθηκε στις αρχές της χρονιάς από το Marketing Week, ως συνέχεια της πρώτης επιτυχημένης διοργάνωσης «Εταιρική Υπευθυνότητα στην Πράξη», το 2014. Για δύο διαδοχικές χρονιές, πλήθος εταιρειών προσήλθε και αποτύπωσε μέσα από πραγματικά παραδείγματα, το βαθμό εμπλοκής της ελληνικής επιχειρηματικής σκηνής στον τομέα του CSR, τη δημιουργική «ανησυχία» των εταιρειών για την ενσάρκωση του ρόλου τους ως υπεύθυνων πολιτών, τις περιοχές που οι ίδιες οι εταιρείες εντοπίζουν ως περισσότερο σημαντικές για την Εταιρική Υπευθυνότητα.

Στο συνέδριο αυτό, πραγματοποιήθηκαν 30 διαφορετικές παρουσιάσεις γύρω από την Εταιρική Υπευθυνότητα, για ένα μεγάλο εύρος κλάδων της αγοράς: Ενέργεια, υγεία και φάρμακο, τρόφιμα και ποτά, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, καπνοβιομηχανία, τουρισμός, τηλεπικοινωνίες, λιανεμπόριο κ.α. Οι παρουσιάσεις έδειξαν ότι οι επιχειρήσεις στρέφονται ιδιαίτερα στην κάλυψη έκτακτων αναγκών της κοινωνίας, που έχει δημιουργήσει η οικονομική κρίση. Στη συντριπτική πλειοψηφία, οι δράσεις αυτές εκπονούνται σε συνεργασία με Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και φορείς, ενώ σε πολλές περιπτώσεις αποκτούν πλέον διαχρονικό χαρακτήρα. Βασικό συμπέρασμα αποτελεί επίσης η προσπάθεια σύνδεσης των δράσεων ΕΚΕ με τον επιχειρηματικό σκοπό, αλλά και η ανάγκη δημιουργικής προσέγγισης.

Η εικόνα της ΕΚΕ στην Ελλάδα του 2014
Αυξανόμενη και για πρώτη φορά με θετικό ισοζύγιο, εμφανίζεται η εμπιστοσύνη των Ελλήνων καταναλωτών στις ελληνικές επιχειρήσεις. Οι κλάδοι της αγοράς που θεωρούνται ως πιο υπεύθυνοι, είναι για τους Έλληνες οι κλάδοι της τεχνολογίας, των super market και των ηλεκτρικών ειδών. Τα παραπάνω, προκύπτουν από την έρευνα «Υπεύθυνη Κατανάλωση και Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη 2014», που εκπονεί κάθε χρόνο το Ινστιτούτο Επικοινωνίας σε συνεργασία με την MRB Hellas, την τελευταία δεκαετία. Η έρευνα, διεξήχθη στην Ελλάδα τον Μάρτιο του 2014, σε δείγμα 700 πολιτών. Σύμφωνα με τη μελέτη, στη συνείδηση των Ελλήνων εδραιώνεται συνεχώς με ανοδικές τάσεις η ενεργή πράξη επιβράβευσης και τιμωρίας (συνειδητός καταναλωτισμός), καθώς ισχυρή πλειοψηφία των ερωτώμενων έχουν σκεφτεί να δράσουν προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση.

Στο πλαίσιο αυτό, πλειοψηφικά και σταθερά αυξανόμενο καταγράφεται το κοινό των ενεργών καταναλωτών ΕΚΕ (64,5%), ωστόσο με έναν στους δύο ενεργούς καταναλωτές να καταγράφουν παρορμητικές συμπεριφορές (31,5%). Ο Δημήτρης Μαύρος, Διευθύνων Σύμβουλος της MRB Hellas, είχε πει σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας: «Είναι ανάγκη οι επιχειρήσεις να καταλάβουν μέσα από τα ευρήματα αυτά, ότι οφείλουν να λειτουργούν προληπτικά, εκπαιδεύοντας τον καταναλωτή στην έννοια της Εταιρικής Υπευθυνότητας. Οφείλουν να επενδύσουν, να ασχοληθούν και να συμμετάσχουν ενεργά στον δημόσιο διάλογο. Μόνον έτσι οι πολίτες-καταναλωτές θα κατανοήσουν τι σημαίνει πραγματικά η συστηματική τιμωρία ή η επιβράβευση μιας κοινωνικά υπεύθυνης εταιρείας και ποιο είναι το πραγματικό όφελος γι’ αυτούς».

Αξίζει εδώ να επισημανθούν και τα ευρήματα της έρευνας που αφορούν στο performance/importance, δηλαδή στο ποια θέματα είναι σημαντικά για τους καταναλωτές σήμερα και ποια υλοποιούν οι επιχειρήσεις. Το 21,4% δηλώνει ότι είναι σημαντικό οι επιχειρήσεις να παράγουν προϊόντα καλής ποιότητας, ασφαλή, με μεγάλη ποικιλία και δίκαιες τιμές και το 37% αναφέρει θέματα που έχουν να κάνουν με την εικόνα: Να είναι ειλικρινής, αξιόπιστη, ηθική, διαφανής, να κάνει καλύτερη διαφήμιση και να υλοποιεί έγκυρες προωθητικές ενέργειες, να έχει διαφανή δημοσιότητα.

Ο ρόλος των ΜΚΟ και η πολύτιμη σχέση με τις επιχειρήσεις
Βασικός εταίρος των επιχειρήσεων στην προσπάθειά τους να ανταποκριθούν σήμερα στις ανάγκες της κοινωνίας μέσα από τα προγράμματα Εταιρικής Υπευθυνότητας που εκπονούν, αποτελούν οι σχετικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Ουσιαστικά, οι οργανώσεις αυτές αποτελούν τα «μάτια και αυτιά» των επιχειρήσεων για τις ανάγκες της κοινωνίας, αλλά και τους φορείς μέσα από τους οποίους η προσφορά τους θα φτάσει τελικά σε αυτούς που έχουν πραγματικά ανάγκη.

Μιλήσαμε με δύο εκπροσώπους αντίστοιχων φορέων, με τη Μαρί Χάλακα, Υπεύθυνη Ανεύρεσης Πόρων της ΜΚΟ Praksis και με την Ξένια Παπασταύρου, ιδρυτικό μέλος της Αστικής, Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Μπορούμε. Η Praksis, δραστηριοποιείται σε ένα ιδιαίτερα ευρύ φάσμα προγραμμάτων ανθρωπιστικής και ιατρικής δράσης, έχοντας ως στόχο την καταπολέμηση του κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού των ευπαθών κοινωνικά ομάδων. Στο πλαίσιο αυτό, συνεργάζεται με πλήθος εταιρειών, από πολλούς διαφορετικούς κλάδους.

Η οργάνωση «Μπορούμε», έχει ως στόχο την καταπολέμηση της σπατάλης του περισσευούμενου φαγητού και δρα υπέρ της αξιοποίησής του για κοινωφελή σκοπό σε όλη την Ελλάδα. Πλήθος εταιρειών, συγκαταλέγονται επίσης στους χορηγούς και υποστηρικτές της οργάνωσης. Η εμπειρία των δύο οργανώσεων είναι πολύτιμη, ως προς τον τρόπο με τον οποίο ο επιχειρηματικός κόσμος σήμερα ανταποκρίνεται στα ζητούμενα των ανθρώπων και της κοινωνίας και προσπαθεί να καλύψει τις έκτακτες ανάγκες τους.

– Πώς βλέπετε τη δραστηριότητα των επιχειρήσεων όσον αφορά στην υποστήριξη των έκτακτων αναγκών της ελληνικής κοινωνίας σήμερα; Έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια; Είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα;
Ξένια Π. Παπασταύρου, Μπορούμε: Ως ιδρυτικό μέλος του «Μπορούμε», που δραστηριοποείται στη σίτιση, μπορώ να σας μιλήσω για τα Προγράμματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης που έχουν ως σκοπό την επισιτιστική υποστήριξη των ανθρώπων που βρίσκονται κάτω από ή στα όρια της φτώχειας. Από το ξεκίνημα του Μπορούμε το 2011, παρατηρούμε μία τεράστια αύξηση στη δραστηριότητα των επιχειρήσεων που συνεργάζονται μαζί μας προκειμένου να προσφέρουν φαγητό και τρόφιμα.

Ξεκινήσαμε με ένα αναψυκτήριο στους Αγίους Αναργύρους και σήμερα, μεγάλες αλλά και μικρές εταιρείες, υποστηρίζουν ανθρώπους προσφέροντας το φαγητό που περισσεύει από εταιρικές εκδηλώσεις, από υποκαταστήματα κλπ. Επίσης σημαντικό στοιχείο είναι ο πανελλαδικός χαρακτήρας της κινητοποίησης των εταιρειών. Για παράδειγμα σε συνεργασία με το τμήμα ΕΚΕ της Alpha Bank, σχεδιάσαμε και πραγματοποιήσαμε την ημέρα «food drive» της Τράπεζας, κατά την οποία μαζεύτηκαν σε 19 πόλεις πάνω από 115.000 μερίδες τροφίμων, 5 τόνοι ζάχαρη, αλεύρι, σάλτσα ντομάτα και 560 κιλά ελαιόλαδο.

Μαρί Χάλακα, Praksis: Η βαθύτατη οικονομική και κοινωνική κρίση σηματοδοτήθηκε με πρωτόγνωρες αλλαγές για τα ελληνικά δεδομένα και αναμφισβήτητα έπαιξε ρόλο στην ευαισθητοποίηση τόσο των πολιτών, όσο και των επιχειρήσεων. Η ανάγκη και το αίτημα για ενεργή συμβολή της εταιρείας έρχεται πλέον από το ίδιο το ανθρώπινο δυναμικό της και αξιολογείται ανάλογα. Στην Praksis έχουμε γίνει αυτόπτες μάρτυρες δημιουργικών συνεργασιών μεταξύ εταιρειών, ιδρυμάτων, εθελοντών, ομάδων και ατόμων, που γεφυρώνουν την ΕΚΕ με συγκεκριμένες μετρήσιμες ανάγκες, σε έναν ομόφωνο αγώνα αντιμετώπισης της κρίσης, όπου κεντρικό ρόλο πάντα κατέχει η Κοινωνία των Πολιτών. Αυτές τις συνεργασίες τις προωθούμε κάνοντας «Praksis», αφαιρώντας την προκατάληψη, πολλαπλασιάζοντας την συμβολή, προσθέτοντας την εμπειρία μας και διαιρώντας τα προβλήματα. Υπάρχει ακόμα ωστόσο αρκετός δρόμος ωρίμανσης σε επίπεδο ΕΚΕ τόσο από την πλευρά των επιχειρήσεων όσο και από το θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα, που δεν τις ευνοεί όσο θα έπρεπε.

– Υπάρχει μακροχρόνια δέσμευση σε ικανοποιητικό βαθμό των επιχειρήσεων στην υποστήριξη του έργου των ΜΚΟ, ή μιλάμε περισσότερο για αποσπασματικές ενέργειες;
Μαρί Χάλακα, Praksis: Η μακροχρόνια δέσμευση εκ μέρους των επιχειρήσεων που μας υποστηρίζουν είτε συμμετέχοντας σε προγράμματα που υλοποιούμε είτε αναλαμβάνοντας ολοκληρωμένες παρεμβάσεις, βασίζεται στην αξιοπιστία του οργανισμού. Αυτή έχει χτιστεί με την μέτρηση της αποτελεσματικότητας και την δύναμη που έχουν οι αριθμοί και τα στοιχεία, με την διαφάνεια, την λογοδοσία, την σχέση μεταξύ της συμβολής των εταιρειών και τον θετικό αντίκτυπο που δημιουργείται στην κοινωνία, την ενεργή δέσμευση και εμπλοκή του εθελοντισμού των ανθρώπων που στελεχώνουν την επιχείρηση και τη καταγραφή της ποσοτικής και ποιοτικής αποτελεσματικότητάς τους.

Ξένια Π. Παπασταύρου, Μπορούμε: Από την εμπειρία μας μπορώ να σας πω ότι βλέπουμε, και αυτό μας χαροποιεί ιδιαίτερα, ότι οι εταιρείες πραγματοποιούν προγράμματα που έχουν μεγάλη διάρκεια ή που γίνονται κατ’επανάληψη. Ένα παράδειγμα είναι το πρόγραμμα των 52 εβδομάδων της ΑΒ Βασιλόπουλος, καθώς και η δέσμευση του Ομίλου Fourlis να προσφέρει τα γεύματα από τα εστιατόρια της IKEA. Αυτή η πρωτοβουλία ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2012 και  συνεχίζεται απόσκοπτα μέχρι σήμερα. Από την έναρξη της συνεργασίας της ΙΚΕΑ με το Μπορούμε, έχουν διατεθεί συνολικά 186.972 γεύματα σε φορείς ανά την Ελλάδα.

«Τροφή» για σκέψη
– Τα τελευταία 4 χρόνια, παρατηρείται τεράστια αύξηση σε δράσεις προσφοράς τροφίμων και φαγητού.
– Οι κινητοποιήσεις των εταιρειών λαμβάνουν όλο και περισσότερο πανελλαδικό χαρακτήρα.
– Το θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα δεν ευνοεί την ωρίμανση σε επίπεδο Εταιρικής Υπευθυνότητας.
– Η αξιοπιστία των ΜΚΟ, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη μακροχρόνια δέσμευση των επιχειρήσεων μαζί τους.
– Πληθαίνουν όλο και περισσότερο τα προγράμματα ΕΚΕ που υλοποιούνται κατ’ επανάληψη, ή έχουν μεγάλη διάρκεια.
– Σε περισσότερα από 62 εκατ. ευρώ ετησίως υπολογίζεται η ετήσια συνεισφορά των εταιρειών του κλάδου τροφίμων, σε δράσεις κοινωνικής ενίσχυσης.
– Η συστηματική και ολοκληρωμένη ενημέρωση των στελεχών των επιχειρήσεων, ενισχύει την ευαισθητοποίηση και ωθεί τις επιχειρήσεις σε περισσότερες πρωτοβουλίες.

Βασίλης Ζαφείρης, Εντεταλμένος Σύμβουλος ΣΕΒΤ: «Οι βιομηχανίες τροφίμων είναι κάτι παραπάνω από παρούσες στη δύσκολη συγκυρία»
Σε περισσότερα από 62 εκατ. ευρώ ετησίως υπολογίζεται η ετήσια συνεισφορά των εταιρειών του κλάδου τροφίμων, σε δράσεις κοινωνικής ενίσχυσης. Καθώς η πιο «σκληρή» πλευρά της ανθρωπιστικής κρίσης εντοπίζεται στις ανάγκες σίτισης, η δραστηριότητα των εν λόγω εταιρειών σε επίπεδο ΕΚΕ, αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Ο Βασίλης Ζαφείρης, Εντεταλμένος Σύμβουλος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων (ΣΕΒΤ), σκιαγραφεί το τοπίο, με αφορμή την εμπειρία της Τράπεζας Τροφίμων.

– Πώς βλέπετε τη δραστηριότητα των επιχειρήσεων όσον αφορά στην υποστήριξη των έκτακτων αναγκών της ελληνικής κοινωνίας σήμερα; Έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια; Είναι σήμερα σε ικανοποιητικά επίπεδα; Τί έχει δείξει η εμπειρία σας από την Τράπεζα Τροφίμων;
Παράλληλα με τη δυναμική παρουσία στο οικονομικό και αναπτυξιακό περιβάλλον, η Βιομηχανία Τροφίμων αποτελεί έναν από τους πιο ευαισθητοποιημένους κοινωνικά κλάδους με πολυάριθμες και αξιόλογες πρωτοβουλίες κοινωνικής ενίσχυσης και βοήθειας, αξίας άνω των 62 εκ. ευρώ ετησίως σε περιοχές, δράσεις, κοινωνικά ασθενείς ομάδες και ιδρύματα. Αντιλαμβανόμαστε δηλαδή όλοι ότι οι επιχειρήσεις του κλάδου είναι κάτι παραπάνω από «παρούσες» σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία που βιώνει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια-και όχι μόνο. Στο πλαίσιο των ευρύτερων πρωτοβουλιών συγκαταλέγεται και η συνεργασία του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων-Ποτών (ΣΕΒΤ) με την Ελληνική «Τράπεζα Τροφίμων» για την Καταπολέμηση της Πείνας.

Όπως ίσως γνωρίζετε, η ελληνική «Τράπεζα Τροφίμων» ιδρύθηκε το 1995 και αποτελεί ένα κοινωφελές μη κερδοσκοπικό Ίδρυμα με αποκλειστικό σκοπό την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού άπορων ατόμων, την καταπολέμηση της σπατάλης των τροφίμων και τη συνεργασία με αναγνωρισμένες οργανώσεις που μοιράζονται το ίδιο όραμα. Έτσι, η Τράπεζα Τροφίμων διανέμει προϊόντα με κοντινή ημερομηνία λήξης ή προϊόντα των οποίων η συσκευασία έχει αλλάξει και δεν είναι πλέον εμπορεύσιμα. Τα προϊόντα αυτά προωθούνται σε 215 περίπου ιδρύματα που φιλοξενούν άπορους, ηλικιωμένους, ορφανά παιδιά, άτομα με ειδικές ανάγκες, άστεγους και άτομα που ακολουθούν πρόγραμμα απεξάρτησης. Κάθε εβδομάδα περισσότερα από 20.000 άτομα σιτίζονται με τα προϊόντα που διανέμει η Τράπεζα Τροφίμων.

Η συνεργασία του ΣΕΒΤ και της Τράπεζας Τροφίμων συνεχίζεται και ενισχύεται με υψηλό πάντα αίσθημα ευθύνης και κοινωνικής ευαισθησίας και με στόχο να βοηθήσει και να συνεισφέρει στον αγώνα επιβίωσης χιλιάδων συνανθρώπων μας. Θα ήθελα τέλος να τονίσω ότι η Ε.Β.Τ. ιστορικά συμμετείχε σε δράσεις κοινωνικής ευαισθησίας. Τώρα οι ανάγκες είναι πολύ μεγαλύτερες και διαφορετικές. Παρόλα όμως τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, όπως και όλος ο επιχειρηματικός κόσμος στην Ελλάδα, συνεχίζει και με  στοχευμένες ενέργειες στις ανάγκες της κρίσης.

Viewpoint

-Τι θα μπορούσε να βελτιωθεί, ή να αλλάξει στη σχέση που υπάρχει σήμερα μεταξύ επιχειρηματικού κόσμου και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, ούτως ώστε η συνεργασία των δύο πλευρών να γίνει πιο αποτελεσματική προς όφελος των πολιτών;

Μαρί Χάλακα, Praksis: Συχνά υπάρχει διαφορά μεταξύ των πραγματικών αναγκών της κοινωνίας και του πως οι εταιρείες αντιλαμβάνονται την ΕΚΕ. Για αυτόν τον λόγο, στην Praksis, έχουμε σχεδιάσει ένα σεμινάριο ευαισθητοποίησης στο οποίο το εταιρικό περιβάλλον έχει την δυνατότητα να έρθει κοντά στις δράσεις μας, τις δομές μας και τις προκλήσεις στις οποίες τους καλούμε ως συνοδοιπόρους να αντιμετωπίσουμε μαζί. Το σεμινάριο αυτό το προτείνουμε ανεπιφύλακτα σε κάθε εταιρεία που επιθυμεί να βελτιώσει την κατεύθυνση της ΕΚΕ της καθώς τα αποτελέσματα του στις εταιρείες που το ακολούθησαν είναι αξιοσημείωτα.

Βασίλης Ζαφείρης, ΣΕΒΤ: Θεωρούμε πως οι επιχειρήσεις έχουν εξελίξει σε πολύ μεγάλο βαθμό τις δράσεις τους σε επίπεδο Κοινωνικής Ευθύνης και κατ’ επέκταση τη συνεργασία τους με τους διάφορους ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας. Μέσα από τα διάφορα προγράμματα που σχεδιάζουν, όλες οι επιχειρήσεις έχουν χτίσει ένα ευρύτατο δίκτυο συνεργατών, το οποίο φυσικά και εμπλουτίζεται ανάλογα με ανάγκες που μπορεί να προκύψουν.

Επιπλέον, καθώς τα περισσότερα προγράμματα έχουν μακροπρόθεσμο ορίζοντα, οι συνεργασίες αυτές των επιχειρήσεων με τους οργανισμούς έχουν δοκιμαστεί και έχουν τις περισσότερες φορές βελτιστοποιήσει τον τρόπο της μεταξύ τους συνεργασίας. Αυτό που θεωρούμε ότι αποτελεί το επόμενο βήμα είναι να υπάρχει μια πιο ολοκληρωμένη-και όταν λέω ολοκληρωμένη εννοώ αμφίδρομη- εικόνα αναφορικά με τα προσφερόμενα προγράμματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο εστιασμένα στις εκάστοτε ανάγκες και να καλύπτουν το μεγαλύτερο δυνατό εύρος προσφοράς.

Ξένια Π. Παπασταύρου, Μπορούμε: Κατά την άποψή μας αυτό που χρειάζεται να γίνεται ολοένα και περισσότερο είναι η ενημέρωση για τις πραγματικές ανάγκες και συνθήκες που υπάρχουν στα συσσίτια και τα ιδρύματα. Στην κατεύθυνση αυτή, το Μπορούμε κάνει τρία πράγματα. Πρώτον, αναρτά τακτικά στην ιστοσελίδα του επισιτιστικές ανάγκες φορέων όπως κοινωνικές υπηρεσίες δήμων, στέγες ανηλίκων, γηροκομείων κά. Δευτερευόντως, το Μπορούμε φέρνει σε επαφή τις επιχείρησεις με τα ιδρύματα και τους φορείς. Λόγω του μοντέλου λειτουργίας μας, βάσει του οποίου δεν παραλαμβάνουμε, δεν αποθηκεύουμε και δεν μεταφέρουμε τρόφιμα, ο δωρητής ξέρει από την πρώτη στιγμή ότι δεν βοηθά το Μπορούμε αλλά τον τελικό αποδέκτη.

Έπειτα, κανονίζουμε επιτόπιες επισκέψεις με τα στελέχη των εταιρειών ώστε να γνωρίσουν από κοντά τους φορείς. Τρίτον, σχεδιάζουμε μαγειρικές δράσεις εντός συσσιτίων προκειμένου οι εταιρείες να δουν από κοντά πως λειτουργεί ένα συσσίτιο και να έχουν την ευκαιρία να ετοιμάσουν ένα γεύμα. Όλα τα παραπάνω θεωρούμε ότι είναι καθοριστικά για τη μεγαλύτερη συνεισφορά των επιχειρήσεων προς όφελος των πολιτών γιατί όσο πιο καλά ενημερωμένα είναι τα στελέχη των εταιρειών τόσο πιο πολύ ευαισθητοποιούνται και παίρνουν πρωτοβουλίες για να βοηθήσουν. Αυτό βέβαια ισχύει για όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο για στελέχη επιχειρήσεων.