«Δεν υπάρχουν κακές ομάδες, μόνο κακή ηγεσία», είναι ο τίτλος του άρθρου του Μιχάλη Μπούσια, εκδότη και CEO της BOUSSIAS, που δημοσιεύτηκε στο βιβλίο Grow, του Ευάγγελου Παπαδήμα και του Θοδωρή Σπηλιώτη. Πρόκειται για ένα βιβλίο management και ηγεσίας, στο οποίο 60 στελέχη κορυφαίων επιχειρήσεων μοιράζονται τις προσωπικές τους επαγγελματικές εμπειρίες.

Ήταν άνοιξη του ‘82 στο σαλόνι του σπιτιού μου όταν συνέλαβα την «περίφημη επιχειρηματική μου ιδέα»! Εκεί, ανάμεσα στα δεκάδες κόμικς που μου έφερνε από το εξωτερικό ο πατέρας μου, η αγάπη μου για την ξεπατικωτούρα, συνάντησε την ανάγκη για χαρτζιλίκι, όπως αυτή μπορεί να διαμορφώνεται στο μυαλό ενός 8χρονου παιδιού. Έτσι, αποφάσισα να αξιοποιήσω τα σχέδια που ξεπατίκωνα από τις σελίδες τους και ανάλογα με τα υλικά που χρησιμοποιούσα (μολύβι, νερομπογιές, κηρομπογιές, μαρκαδόρους κ.ά.) αποφάσιζα τις διάφορες τιμές που θα τα διέθετα την επόμενη ημέρα στους συμμαθητές μου.

Κάπου λοιπόν, ανάμεσα στα στοιχισμένα καθίσματα και τη γαλαρία του σχολικού λεωφορείου, το παιχνίδι και οι ήρωες που δεν κυκλοφορούσαν ακόμη στη χώρα μας γίνονταν αντικείμενο ενθουσιασμού, γνώσης και διεκδίκησης. Από τότε το χαρτί, το περιεχόμενο, το «ξεπατίκωμα» και η μεταφορά από το εξωτερικό καινοτόμων ιδεών και διεθνών τάσεων υπήρξε για εμένα αυτοσκοπός, τον οποίο συνεχίζω να υπηρετώ ακόμη και σήμερα, με την ίδια παιδική αγάπη.

Είναι όμως μία ιδέα, κάποιο όραμα ή ένας μεγαλόπνοος σκοπός αρκετά για να χαρίσουν σε έναν ηγέτη την επιτυχία, έστω και για κάποιο μικρό χρονικό διάστημα; Μπορεί απλά και μόνο η κατεύθυνση να διασφαλίσει την μακροημέρευση μιας εταιρείας; Η αλήθεια είναι πως δεν έχει βρεθεί ακόμη συγκεκριμένη συνταγή επιτυχίας, παρά μόνο ιδανικές συνθήκες όπου μπορούν να προσφέρουν σε έναν ηγέτη το εύφορο έδαφος να διαπρέψει, ανάλογα με το στιλ ηγεσίας που θα επιλέξει σε κάθε περίσταση.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, ο όρος ηγεσία εξισώνεται πολλές φορές με τις λέξεις όραμα, έμπνευση, καθοδήγηση, «ενορχήστρωση» ή ακόμη και δύναμη πειθούς σε κάποιες από τις εκφάνσεις της. Ωστόσο, είναι πολλά περισσότερα από αυτά, καθώς η ηγεσία είναι προσωπική και κυρίως δυναμική, αφού αλλάζει συνεχώς και προσαρμόζεται ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν.

Ως επιχειρηματίας μου δόθηκε απόλυτη ελευθερία από την προηγούμενη γενιά. Έτσι, χωρίς στενά όρια αλλά και χωρίς περιορισμούς, είχα τη μοναδική ευκαιρία να δημιουργήσω, να λάβω αποφάσεις και κυρίως να αναπτυχθώ προσωπικά. Αυτό ακριβώς είναι που επιδιώκω αδιάκοπα και για όσους εργάζονται σε εμάς. Αναπτύσσουμε ιδιοκτήτες πρότζεκτ, όχι απλούς υπαλλήλους και πάντα επιβραβεύουμε την απόδοση με ευκαιρίες για περαιτέρω εξέλιξη. Με άλλα λόγια, δημιουργούμε αξία όχι μόνο για την αγορά και για τη χώρα μας αλλά και για τους ίδιους τους ανθρώπους μας.

Αρκετοί υποστηρίζουν ότι ένας ηγέτης, σε αντίθεση με τον manager, οφείλει να θέτει δύσκολα ερωτήματα στην ομάδα του, αντί να δίνει μονομερώς απαντήσεις –ακόμη κι αν τις γνωρίζει. Δεν προστατεύει, αλλά επιδιώκει συστηματικά την προσαρμογή στις πραγματικές συνθήκες και ανάγκες που επικρατούν. Αντί να προσανατολίζει σε τρέχοντες και υφιστάμενους ρόλους, αποπροσανατολίζει ώστε να βρεθούν νέες σχέσεις. Δεν επιδιώκει να μετριάζει τις όποιες διαμάχες, αντιθέτως τις φέρνει στο προσκήνιο. Και κυρίως αμφισβητεί συνεχώς τον «τρόπο δουλειάς» που διαπνέει την εταιρεία του.

Για εμένα προσωπικά ένας ηγέτης διαθέτει και κάποιες άλλες σημαντικότερες ευθύνες. Οφείλει να βοηθά τους ανθρώπους του να μεγαλώσουν, να δουν όσα δεν βλέπουν, αυτά που κανείς άλλος δεν τους έχει εμφυσήσει. Και όταν καταφέρουν να αποδεσμευθούν από όσα τους εμπόδιζαν, να το κατακτούν και να γίνονται η καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους. Και όλα αυτά χωρίς να θυσιάσουν το work life balance και χωρίς να επηρεάσουν αρνητικά τη φυσική και ψυχολογική τους υγεία. Είναι ευθύνη του ηγέτη άλλωστε να κρατάει την ισορροπία αυτή χωρίς να αναζητά την βραχυπρόθεσμη απόδοση των εργαζομένων του.

Ως εταιρεία έχουμε εξαγοράσει αρκετά περιοδικά μαζί με τις ομάδες τους. Δεν απομακρύναμε ποτέ κανέναν εργαζόμενο και ο χρόνος μας δικαίωσε. Μέσα από την ενθάρρυνση και με ισχυρό όραμα, οι ομάδες αυτές μεγαλουργούν ακόμη και σήμερα. Επομένως, ένας ηγέτης καλείται να είναι ανοιχτός στη διαφορετικότητα και να την επιδιώκει. Ταυτόχρονα, οφείλει να γνωρίζει αρκετά καλά τον οργανισμό του για να είναι σε θέση να επιλέξει τους κατάλληλους συνεργάτες, που θα τους εμπιστευτεί και θα τους έχει συνοδοιπόρους στην εκπλήρωση του εταιρικού οράματος.

Αυτό είναι κάτι που ακολούθησα πιστά κι εγώ στη μέχρι τώρα πορεία μου στο επιχειρείν. Από το λύκειο κιόλας, φρόντισα να μάθω κάθε μικρή λεπτομέρεια της οικογενειακής εκδοτικής μας επιχείρησης. Μέρα με τη μέρα προχωρούσα σε μικρές «κατακτήσεις» ενώ παράλληλα αναζητούσα τους ανθρώπους εκείνους που τη δεδομένη στιγμή παρουσίαζαν τις ικανότητες και τη διάθεση να με «διαδεχθούν». Ποτέ δεν κράτησα κάτι υπό την ευθύνη μου (προϊόν, ιδέα, τρόπο λειτουργίας) για μεγάλο χρονικό διάστημα εξυπηρετώντας ταυτόχρονα τρεις βασικούς μου στόχους:

– Την πρόοδο της εταιρείας: «What got you here won’t get you there», όπως αναφέρει και ο τίτλος βιβλίου του Marshall Goldsmith, κάτι που δεν περιορίζεται μόνο σε ιδέες, τρόπους εργασίας, ικανότητες ή κάποιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Αν επιθυμείς λοιπόν, να δεις κάτι να εξελίσσεται περαιτέρω από αυτό που έχεις ήδη καταφέρει μέχρι εκείνη τη στιγμή, απλά χρειάζεται να το παραχωρήσεις σε κάποιον άλλον και να τον εμπιστευτείς.

– Τη συνεχή ανάπτυξη των ανθρώπων. Μέχρι σήμερα υπήρξα ένθερμος υποστηρικτής της διαρκούς εξέλιξης και ανάπτυξης των ανθρώπων. Κι αυτό διότι είμαστε στην ουσία ένας learning οργανισμός και δεν θα μπορούσαμε παρά να θέλουμε να αναπτύσσουμε τους ανθρώπους μας, να τους δημιουργούμε το όραμα ώστε να μεγαλώνουν περισσότερο απ’ ότι είχαν και οι ίδιοι σκοπό να κάνουν. Παράλληλα, προωθώ στο εσωτερικό της εταιρείας την εναλλαγή θέσεων και ρόλων σε τακτά χρονικά διαστήματα όταν μου δίνονται οι ευκαιρίες και οι συνεργάτες μου επιζητούν την αλλαγή.

– Την προσωπική μου εξέλιξη. Η διά βίου μάθηση αποτελεί για εμένα βασική αρχή. Την επιδιώκω συνεχώς και κάθε μήνα δεν χάνω την ευκαιρία να βρεθώ στο αμφιθέατρο κάποιου πανεπιστημίου, σε κάποιο συνέδριο ή σεμινάριο, αναζητώντας τα ερεθίσματα εκείνα που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξή μου. Αυτό βέβαια προϋποθέτει την ύπαρξη χρόνου, κάτι που πολύ εύκολα μπορεί να στερήσει στον εαυτό του κάποιος όταν είναι συγκεντρωτικός. Έτσι, η αποδέσμευση από «κορυφές» που έχω ήδη κατακτήσει, αποτελεί απαραίτητη και ικανή συνθήκη για να συνεχίσω στο δρόμο της εξέλιξης.

Μία ακόμα βασική προτεραιότητα για εμένα είναι να «φωτίζω» τη μεγάλη εικόνα στους συνεργάτες μου. Όσο πιο κοντά βρισκόμαστε σε micro management προκλήσεις ενός ρόλου, τόσο πιο πολύ απομακρυνόμαστε από την μεγάλη εικόνα, μέσα από την οποία μπορούμε να εντοπίσουμε μόνο ευκαιρίες. Όσο πιο μακριά στοχεύουμε, τόσο προσφέρουμε στον εαυτό μας τη δυνατότητα να διαφυλάξει δυνάμεις, να αναζητήσει το πιο σύντομο μονοπάτι και να βρεθεί εντέλει πιο γρήγορα στον προορισμό του.

Σίγουρα σε αυτό το ταξίδι δεν χωράει μιζέρια. Ούτε άνθρωποι που εγκλωβίζονται σε κάθε μικρή ή μεγάλη δυσκολία και αντιμετωπίζουν την αλλαγή με αντίσταση. Η αλλαγή και η εξέλιξη είναι αυτά που σου εξασφαλίζουν την επιτυχία. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε τη διδαχή του κινέζου φιλοσόφου Lao Tzu «Αυτό που η κάμπια ονομάζει τέλος του κόσμου, η ζωή το λέει πεταλούδα».