Σίγουρα θα έχετε ακούσει την έκφραση «να σπάσουμε τον αυτόματο πιλότο», ιδιαίτερα όταν πρόκειται να «πείσουμε» τον κόσμο να αγοράσει το δικό μας προϊόν και όχι του ανταγωνιστή.

Αυτό όμως που τις περισσότερες φορές δεν συνειδητοποιούμε είναι οτι ο «αυτόματος πιλότος» δεν είναι προνόμιο των καταναλωτών/αγοραστών, ούτε ενεργοποιείται μόνο όταν μπαίνουμε σ’ ένα σούπερ μάρκετ. Είναι ένα σημαντικός μηχανισμός, υπεύθυνος για τις περισσότερες λειτουργίες όλων μας. Αναλογιστείτε πόσες αποφάσεις πήρε για σας ο «αυτόματος πιλότος» σας. Δεν ήταν απαραίτητο να πλύνετε τα δόντια σας, να κάνετε μπάνιο ή να φορέσετε εσώρουχο. Πριν λοιπόν πιείτε καφέ, πήρατε ένα σωρό αποφάσεις. Ή μήπως όχι; Βάζω στοίχημα ότι ούτε καν σκεφτήκατε. Και ξέρετε γιατί; Γιατί αν όλα τα ερεθίσματα που φτάνουν στις αισθήσεις απαιτούσαν την προσοχή μας, δεν θα καταφέρναμε να βγάλουμε τη μέρα..

Για να μην αναφέρω ότι με τη «λογική» δεν θα καταφέρναμε ποτέ να οδηγήσει στους δρόμους της Αθήνας. Ο τρόπος που οδηγούμε είναι αυτόματος και ελέγχεται κυρίως από το Σύστημα 1, εκτός από την περίοδο που μαθαίνουμε. Σε εκείνη την περίοδο χρησιμοποιούμε το αργό Σύστημα 2. Θυμάστε πόσο δύσκολο ήταν τότε να αλλάξετε απλά μια ταχύτητα; Στοιχηματίζω ότι σήμερα, οι περισσότεροι από σας οδηγείτε, ενώ παράλληλα μπορεί να ακούτε ραδιόφωνο, να πίνετε καφέ, ακόμη και να μιλάτε στο τηλέφωνο (εννοείται με hands-free). Έρευνες δείχνουν ότι χρειαζόμαστε περίπου 10.000 ώρες εξάσκηση σε κάτι για να γίνει τελείως αυτόματο (Σύστημα 1).

Όπως και στα αεροπλάνα λοιπόν, ο αυτόματος πιλότος υπάρχει για έναν σημαντικό λόγο: να απελευθερώσει πόρους και να μας επιτρέψει να εστιάσουμε την προσοχή μας και να πραγματοποιήσουμε άλλα πράγματα. Όταν τα δεδομένα αλλάζουν, ο αυτόματος πιλότος απενεργοποιείται και αυτό δεν μας αρέσει καθόλου. Εξηγεί γιατί μας αρέσει να δημιουργούμε στέκια όσον αφορά σε διασκέδαση, γιατί είμαστε «πιστοί» στο σούπερ μάρκετ της επιλογής μας και γιατί θυμώνουμε όταν αλλάζουν τη θέση των προϊόντων, γιατί προτιμούμε τα ίδια προϊόντα, εντέλει, γιατί είναι τόσο δύσκολο να αλλάξουμε συνήθειες. Μην προσπαθείτε να «σπάσετε» τον αυτόματο πιλότο, αλλά να τον εκμεταλλευτείτε! Υπάρχει τρόπος. Στο επόμενο τεύχος θα εξηγήσω γιατί μισούμε τόσο πολύ την αλλαγή.