Το τέλος του εφησυχασμού

<‘Σελίδα 1: Οι απόψεις των Lydia Aguirre, Georgina Henry και Jim Roberts’>
Η δημοσιογραφία βρίσκεται, εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και της «ψηφιακής καθιέρωσης», σε κρίσιμο μεταίχμιο και η μετάβαση από την εποχή του παραδοσιακού τύπου σε αυτήν του διαδικτύου έχει αποδειχτεί ιδιαίτερα δύσκολη.

Γεγονός που αποδείχτηκε περίτρανα και στην πρόσφατη ενδιαφέρουσα ημερίδα που διοργάνωσε το Megaron Plus και είχε ως επιδίωξη να καταγράψει τα προβλήματα και να επισημάνει τις ευκαιρίες της νέας εποχής. Το διαδίκτυο δεν είναι εχθρός, αλλά σύμμαχος της δημοσιογραφίας. Απλώς μένει να αντιληφθούμε πώς θα μπορέσουμε να το αξιοποιήσουμε στο έπακρο.

Lydia Aguirre: Καλή δημοσιογραφία ανεξαρτήτως μέσου
Η Διευθύντρια της ηλεκτρονικής έκδοσης της ισπανικής εφημερίδας «El Pais» παραδέχτηκε ότι «το διαδίκτυο έφερε τα πάνω κάτω στη δουλειά μας». Και αυτό γιατί οι πηγές της ενημέρωσης πολλαπλασιάστηκαν -κατ’ επέκταση αυξήθηκαν και οι ανταγωνιστές- και οι εφημερίδες αναγκάστηκαν να επαναπροσδιορίσουν τη φιλοσοφία τους τόσο σε δημοσιογραφικό όσο και σε εμπορικό επίπεδο.

Πάντως, το σημαντικότερο συμπέρασμα στο οποίο κατέληξαν τα στελέχη της El Pais ήταν ότι και στην εποχή της ψηφιακής ενημέρωσης αυτό που μετράει εν τέλει είναι «η καλή, αξιόπιστη και ανεξάρτητη δημοσιογραφία. Αυτή είναι που μας διαφοροποιεί» δήλωσε με περηφάνια η L. Aguirre και ολοκλήρωσε με μία φράση που συνοψίζει ιδανικά το σύγχρονο zeitgeist: «Από newspaper company εξελιχτήκαμε σε news company» είπε και οι νοούντες εννόησαν…

Georgina Henry: «Η διαδραστικότητα στο λεξιλόγιο κάθε δημοσιογράφου»
«Κάποτε, πριν από την εδραίωση του internet, από τη μία πλευρά βρισκόμασταν εμείς οι δημοσιογράφοι και από την άλλη οι απρόσωποι αναγνώστες που διάβαζαν όσα γράφαμε χωρίς να έχουν τη δυνατότητα για σχολιασμό. Όχι πια όμως», τόνισε η Διευθύντρια του διαδικτυακού «Comment is Free» της The Guardian. Πλέον, τα νέα δεδομένα -η ίδια είπε ότι υπάρχουν γύρω στα 110 εκατ. blogs παγκοσμίως- υποχρέωσαν τις εφημερίδες να εντάξουν τη λέξη «διαδραστικότητα» στο λεξιλόγιό τους. Κάπως έτσι «γεννήθηκε» και το «Comment is Free», όπου συνδράμουν με τα σχόλια και τις απόψεις τους αναγνώστες από όλο τον κόσμο.

Μπορεί, ωστόσο, να φιλοξενούνται στο site της The Guardian κείμενα, μεταξύ άλλων, από ακαδημαϊκούς, φιλοσόφους, ακτιβιστές και συγγραφείς, όμως κάποιοι δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε αυτήν την καινούργια πραγματικότητα. Ποιοι; Μα φυσικά οι «παραδοσιακοί δημοσιογράφοι», πολλοί εκ των οποίων αδυνατούν να αντιληφθούν αφενός μεν πόσο διαφορετικό είναι να γράφεις για το διαδίκτυο, αφετέρου δε πόσο απαραίτητο είναι να διαβάζουν τα σχόλια των αναγνωστών. «Κάθε κείμενο που “ανεβαίνει” στο διαδίκτυο, πρέπει να πυροδοτεί την αρχή μιας νέας συζήτησης», δήλωσε με πάθος η αγγλίδα δημοσιογράφος και συνέχισε: «Η διαδραστικότητα (πρέπει να) αποτελεί πια αναπόσπαστο κομμάτι της δημοσιογραφίας».

Τέλος, έπειτα από ερώτηση του κοινού, η G. Henry αναφέρθηκε στα διλήμματα που προκύπτουν όταν κάποιες φορές τα σχόλια των αναγνωστών ξεπερνούν τα όρια και είναι ιδιαίτερα επιθετικά, όπως συνέβη πρόσφατα έπειτα από άρθρο του Tony Blair στην έντυπη έκδοση της εφημερίδας. «Ξάφνου η δημοκρατία γίνεται δυσκολότερο να επιτευχθεί», ομολόγησε και προσέθεσε πως όταν συνειδητοποιήσουμε κοινό και δημοσιογράφοι ότι είμαστε «στο ίδιο στρατόπεδο και όχι αντίπαλοι», τότε όλα θα γίνουν ευκολότερα.

Jim Roberts: «Κύριε Buffett, κάνετε λάθος…»
«Τα άρθρα που αναφέρονται στο μέλλον των εφημερίδων μοιάζουν συχνά με νεκρολογίες», τόνισε κάπως κυνικά ο Διευθυντής της διαδικτυακής έκδοσης των New York Times. Όσο για τη δήλωση του Warren Buffett ότι δεν θα αγόραζε τις περισσότερες εφημερίδες γιατί ελλοχεύει ο κίνδυνος μεγάλης ζημιάς, ο ίδιος ευελπιστεί να διαψεύσει το διάσημο μεγάλο επενδυτή. Αφού αναφέρθηκε, λοιπόν, εν τάχει στις επιχειρηματικές προκλήσεις της μετάβασης στην ψηφιακή εποχή, ο Jim Roberts επέλεξε να εστιάσει στις (αξιοθαύμαστες και άκρως καινοτόμες) προσπάθειες της εφημερίδας να βρει «φλέβα χρυσού» στο διαδίκτυο.

Πλέον, μέσω του site, οι New York Times προσφέρουν ενημέρωση 24 ώρες το 24ώρο – ίσως φαντάζει εκ των ων ουκ άνευ μια τέτοια υπηρεσία, όμως αναλογιστείτε πόσα ελληνικά sites «υπολειτουργούν» τις «δύσκολες» βραδινές ώρες. Εντύπωση έχει προκαλέσει δε η ρηξικέλευθη απόφασή της εφημερίδας να συνοδεύονται αρκετά άρθρα των NY Times από links που παραπέμπουν σε σχετικά κείμενα άλλων sites. Διαβάζεις, δηλαδή, το άρθρο της εφημερίδας για την τελευταία επιζήσασα του Τιτανικού και σου «σερβίρεται» στην οθόνη μια πλούσια επιλογή από αντίστοιχα ρεπορτάζ ανταγωνιστικών διαδικτυακών τόπων. «Δεν άρεσε σε όλους τους δημοσιογράφους αυτή η απόφασή μας, όμως νιώθουμε ότι μας δίνει προστιθέμενη αξία» εξήγησε με περίσσιο ρεαλισμό ο εκπρόσωπος των NY Times.

Τι άλλο έχει πράξει η ιστορική εφημερίδα; Προτρέπει τους αναγνώστες της να καταθέτουν την άποψή τους για διάφορα θέματα της επικαιρότητας, θέτοντάς τους συγκεκριμένα ερωτήματα, ενώ εντάσσει τις νέες τεχνολογίες στο «dna» της (μια περιήγηση στο site αρκεί για να αντιληφθεί ο επισκέπτης πόσο μπροστά είναι…).

Δεν είναι τυχαίο, ως εκ τούτου, που η επισκεψιμότητα των διαδικτυακών NY Times είναι εντυπωσιακά υψηλή. Και όμως, όπως παραδέχεται ο ίδιος, «δεν έχουμε καταφέρει να μετατρέψουμε τη μαζική επισκεψιμότητα σε σημαντική πηγή εσόδων». Για παράδειγμα, μπορεί τον προηγούμενο μήνα τα page views μέσω κινητού τηλεφώνου να έφτασαν τα 37 εκατ., εν τούτοις «το ερώτημα για το πώς θα καταφέρουμε να βγάλουμε λεφτά παραμένει αναπάντητο».

Τι μέλλει γενέσθαι συνεπώς για τη δημοσιογραφία όταν κολοσσοί, όπως οι New York Times, ακόμα πασχίζουν να εξαργυρώσουν την επιτυχία τους στο διαδίκτυο; Ο J. Roberts δεν θεωρεί εαυτόν μελλοντολόγο, αλλά πιστεύει ότι, αργά ή γρήγορα, «με όλες αυτές τις τεχνολογίες και την εμπλοκή των αναγνωστών, ίσως πείσουμε αρκετούς επενδυτές ότι έκαναν λάθος που δεν πίστεψαν στο μέλλον του τύπου».
<‘here’>

<‘Σελίδα 2: Το δίλημμα περί συνδρομής’>
To δίλημμα περί συνδρομής
Ένα από τα ζητήματα που κυριάρχησαν στην κουβέντα που έγινε με την ολοκλήρωση των ομιλιών ήταν κατά πόσο ενδείκνυται η υιοθέτηση ενός συνδρομητικού μοντέλου. Πρόσφατα, ο Lou Ureneck, Πρόεδρος της Σχολής Δημοσιογραφίας του Boston University, ο οποίος έδωσε το παρών στην εκδήλωση, έγραψε σε άρθρο του στους New York Times (αναδημοσιεύτηκε πρόσφατα από το Βήμα):

«Το μοντέλο της χρηματοδότησης των ΜΜΕ από τη διαφήμιση μάλλον έχει ολοκληρώσει τον κύκλο της ζωής του και πλέον κινούμεθα προς ένα υβριδικό μοντέλο, το οποίο συνδυάζει συνδρομές στο internet και πόρους από διαδικτυακές διαφημίσεις». Η πρόβλεψή του φαντάζει απολύτως λογική, όμως η συνδρομή δεν αποτελεί απαραίτητα ιδανική λύση για κάθε site. Λόγου χάρη, ο J. Roberts πιστεύει ότι η συνδρομή μειώνει αισθητά την επισκεψιμότητα και αυτό είναι κάτι που, ίσως και για λόγους πρεστίζ, δεν επιθυμούν οι NY Times: «Όταν παλιότερα, πριν από 3 χρόνια, επιλέξαμε τη λύση της συνδρομής, πολλοί αναγνώστες μας απέρριψαν επιλέγοντας τη δωρεάν ενημέρωση από ανταγωνιστικά sites». Άρα; «Ελπίζουμε ότι οι διαφημίσεις αρκούν για να παραμείνουμε βιώσιμοι. Μακάρι, αν και η αλήθεια είναι ότι ενίοτε αμφιβάλλω…».

Ποιο είναι συνεπώς το επιμύθιο; Ότι οι δημοσιογραφικοί οργανισμοί αναζητούν per mare per terras το μοντέλο που θα τους καθοδηγήσει στα δύσβατα μονοπάτια της ψηφιακής γης. Έως τότε, το πιθανότερο είναι, όπως καταλήγει ο L. Ureneck, ότι «θα δούμε μια νέα και σθεναρή δημοσιογραφία, η οποία θα συνδυάζει το κείμενο με την αλληλεπίδραση». Και μακάρι να επαληθευτεί η πρόβλεψή του αμερικανού καθηγητή ότι αυτή η βελτιωμένη έκδοση της δημοσιογραφίας «θα γίνει αποδεκτή με θέρμη, έστω και αντί κάποιου τιμήματος, από τους ανθρώπους που την εκτιμούν: τους αναγνώστες της».

Λόγια ουσίας
Lydia Aguirre

  • «Τίποτα δεν είναι δωρεάν. Οι αναγνώστες μας πληρώνουν με την προσοχή τους. Αυτή άλλωστε μας βοηθά να προσελκύσουμε διαφημιζόμενους».
  • «Και η El Pais είχε δοκιμάσει το συνδρομητικό μοντέλο, αλλά το κόψαμε γιατί έπεσε η κίνηση. Δυστυχώς, δεν έχουμε ακόμα την απάντηση για το ποια είναι η ενδεδειγμένη λύση».

Georgina Henry

  • «Αν θα πάψουν να υφίστανται οι εφημερίδες; Μεσοπρόθεσμα θα πουλάνε μικρότερο αριθμό φύλλων και η τιμή τους θα είναι υψηλότερη. Όσο μεγαλώνουν οι αναγνώστες, τόσο θα μειώνονται οι εφημερίδες. Βλέπω ελάχιστους κάτω των 30 ετών να αγοράζουν εφημερίδες».
  • «Το 10% των αναγνωστών μας κάνει κάποιο σχόλιο κάθε μήνα».

Jim Roberts

  • «Είχαμε σχεδόν 800 εκατ. views τον Ιανουάριο, όμως έως τώρα αυτή η επισκεψιμότητα δεν “εξαργυρώνεται” σε ανάλογα έσοδα».
  • «Τα παραδοσιακά μέσα καλούνται πλέον να λειτουργήσουν σε ένα περιβάλλον, το οποίο ούτε να φανταστούμε δεν μπορούσαμε πριν 10 χρόνια».

<‘here’>