Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Διεύθυνσης Οικονομικών Κλαδικών Μελετών της ICAP Group, η συνεισφορά των επιχειρήσεων στο κοινωνικό σύνολο αξιολογείται ως «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντική από το 91% των ίδιων των εταιρειών. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε διάστημα ενός μήνα (17 Μαΐου με 9 Ιουνίου 2016) και σε δείγμα 85 επιχειρήσεων από διάφορους κλάδους (βιομηχανία, εμπόριο, υπηρεσίες), με σκοπό τη μελέτη του βαθμού εφαρμογής δράσεων ΕΚΕ στην Ελλάδα, τη σκιαγράφηση των ωφελειών που επιφέρουν στις ίδιες τις εταιρείες, αλλά και τη διερεύνηση των παραγόντων που δρουν αποτρεπτικά στην περαιτέρω υλοποίηση δράσεων ΕΚΕ στο εγχώριο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, οι επιχειρήσεις σήμερα δείχνουν να κατανοούν τη σημαντικότητα της ΕΚΕ, ωστόσο ένα σημαντικό ποσοστό (53%), θεωρεί ότι ο βαθμός εφαρμογής των πρακτικών ΕΚΕ από το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων εξακολουθεί να κυμαίνεται σε μέτρια επίπεδα. Το μεγαλύτερο μερίδιο στο συνολικό προϋπολογισμό για δράσεις ΕΚΕ των επιχειρήσεων φαίνεται να καλύπτουν ενέργειες που αφορούν στο Ανθρώπινο Δυναμικό (34%), ενώ στις κυριότερες πρακτικές ΕΚΕ που εφαρμόζονται σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» σημαντικό βαθμό από τις εταιρείες του δείγματος συγκαταλέγονται η εφαρμογή συστήματος διαχείρισης-διασφάλισης ποιότητας των προϊόντων (94%), η παροχή ίσων ευκαιριών προς όλους τους εργαζομένους (87%) και τα εσωτερικά προγράμματα ανακύκλωσης (82%). Αξίζει να σημειωθεί ότι η τρέχουσα οικονομική συγκυρία με ποσοστό 21% και το οικονομικό κόστος με 19%, θεωρούνται οι κυριότεροι ανασταλτικοί παράγοντες υλοποίησης ΕΚΕ από τις ελληνικές επιχειρήσεις.

Οι επιχειρήσεις πάντα παρούσες
Κατά πόσο λοιπόν οι επιχειρήσεις διατηρούν σήμερα αμείωτο το βαθμό συνεισφοράς τους στα κοινωνικά προβλήματα και σε ποιες κατευθύνσεις στρέφονται; Η Γεωργία Λασανιάνου, Επικεφαλής ΕΚΕ της ΟΠΑΠ ΑΕ θεωρεί ότι ως αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνίας, οι εταιρείες, αφουγκράζονται τις αυξημένες ανάγκες των πολιτών και είναι πλέον περισσότερο ευαισθητοποιημένες και ενεργές στον τομέα της εταιρικής υπευθυνότητας. «Η οικονομική κρίση έχει αναδείξει νέα ζητήματα και ανάγκες, ενώ έχει συμβάλει σημαντικά στην καλλιέργεια μιας νέας στάσης ενισχύοντας τα τελευταία χρόνια τις συλλογικές πρωτοβουλίες και τον εθελοντισμό», μας λέει από την πλευρά της η Νικόλ Ιωαννίδη, Διευθύντρια Εταιρικών Σχέσεων της Vodafone Ελλάδας. Σύμφωνα με την ίδια, βλέπουμε μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και δράσεις κοινωνικής συνεισφοράς που σχεδιάζονται σε πιο στενή συνάρτηση με τις τρέχουσες ανάγκες της κοινωνίας.

Για διαφοροποίηση κάνει λόγο και η Άντζελα Βερναδάκη, Director, Market Access & External Relations της φαρμακευτικής AbbVie, ενώ στέκεται επίσης στους πόρους που οι εταιρείες έχουν στη διάθεσή τους για κοινωνικές δράσεις: «Βρίσκονται σε άμεση συνάρτηση με την κερδοφορία και την ανάπτυξη και σε καθεστώς ύφεσης, προφανώς και οι πόροι αυτοί είναι περιορισμένοι». Ωστόσο, όπως επισημαίνει, παρατηρείται σήμερα μια ποιοτική διαφοροποίηση στις επιλογές των εταιρειών: «Οι δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης μπορεί να είναι συνολικά λιγότερες αλλά είναι σίγουρα πιο στοχευμένες και απαντούν σε πραγματικά προβλήματα και υπαρκτές ανάγκες». Επιπλέον, σύμφωνα με την ίδια, παρατηρούνται σήμερα πολλές συνέργειες μεταξύ επιχειρήσεων από διαφορετικούς χώρους, κάτι που συνέβαινε στο εξωτερικό αλλά σπάνια στην Ελλάδα: «Υπάρχει δηλαδή ένας εξορθολογισμός στο τομέα αυτό. Επιτρέψτε μου να τονίσω πως υπάρχει πλέον μεγαλύτερη προσπάθεια στην κατεύθυνση της ουσιαστικής συνεισφοράς και λιγότερο του εντυπωσιασμού και αυτό μόνο ως θετικό μπορεί να χαρακτηριστεί», καταλήγει.

Η ΕΚΕ σε φάση ωρίμανσης
Η Εταιρική Υπευθυνότητα στην Ελλάδα έχει ιστορία τουλάχιστον 15 ετών, ωστόσο η εντατικοποίησή της πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια, με τις εταιρείες να συνειδητοποιούν την ανάγκη μακροπρόθεσμης δέσμευσης για την επίτευξη των βέλτιστων αποτελεσμάτων. «Η Εταιρική Υπευθυνότητα είναι Μαραθώνιος και όχι σπρίντ», μας λέει χαρακτηριστικά η Γεωργία Λασανιάνου, θεωρώντας ότι οι εταιρείες τα τελευταία χρόνια βρίσκονται πολύ κοντά σε αυτό που ζητάει η κοινωνία, μέσα από ένα μεγάλο κύκλο παρεμβάσεων και προγραμμάτων που υλοποιούνται με συνέπεια και συνέχεια, επιβεβαιώνοντας τη σημασία της ιδιωτικής πρωτοβουλίας «ειδικά όταν αυτή συνοδεύεται από το όραμα για ένα καλύτερο αύριο», επισημαίνει. «Για τον ΟΠΑΠ η υλοποίηση μεγαλόπνοων έργων που θα αποτελέσουν με την ολοκλήρωση τους κληροδότημα για τη νέα γενιά, αποτελεί στρατηγική επιλογή και βάση του προγράμματός του για την Εταιρική Υπευθυνότητα», καταλήγει σχετικά.

Σε ανάλογο μήκος κύματος, η Νικόλ Ιωαννίδη μας εξηγεί ότι η Vodafone από την αρχή της λειτουργίας της στην Ελλάδα, υλοποιεί προγράμματα με συνέχεια, συνέπεια και μετρήσιμα αποτελέσματα: «Σήμερα, οι σχετικές πρωτοβουλίες αποτελούν σε μεγαλύτερο ποσοστό κομμάτι μιας ευρύτερης στρατηγικής κάθε εταιρείας και συνδέονται με τις αξίες ή τη δραστηριότητά της», επισημαίνει, κάνοντας επίσης λόγο για περισσότερα σχετικά εργαλεία που κάθε επιχείρηση έχει σήμερα στη διάθεσή της: «Σε αυτή τη βάση, έχει ενισχυθεί η δυνατότητα σχεδιασμού  προγραμμάτων σε βάθος χρόνου και η αξιολόγηση του αντίκτυπου των δράσεων».

Για δράσεις ΕΚΕ οι οποίες είναι πλέον «ποιοτικές» κάνει λόγο η Άντζελα Βερναδάκη, θεωρώντας επίσης ότι πολλές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα αυτές με παγκόσμια παρουσία, όπως και η AbbVie, φροντίζουν να επενδύουν στην εσωτερική τους βιωσιμότητα, στην ικανοποίηση των αναγκών και στην ανάπτυξη των εργαζομένων και βέβαια στο φιλικό περιβάλλον εργασίας: «Το να διασφαλίσουμε ή και να αυξήσουμε θέσεις εργασίας, όπως κι εμείς κάναμε στην AbbVie, είναι εξέχουσας σημασίας στις μέρες μας. Για να μπορούμε να προβούμε σε εξωτερικές ενέργειες κοινωνικής ευθύνης πρέπει εμείς πρώτα να λειτουργούμε εντός μιας βιώσιμης και ισχυρής επιχείρησης», τονίζει, επισημαίνοντας ότι κάτι τέτοιο, σαφώς προϋποθέτει μακρόχρονο σχεδιασμό, διατμηματικές συνεργασίες και συγκεκριμένα, μετρήσιμα αποτελέσματα.

Οι σημαντικότερες κοινωνικές ανάγκες
Οι εταιρείες προσπαθούν τα τελευταία χρόνια να ανταποκριθούν σε ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών αναγκών που δημιούργησε η οικονομική κρίση. Από απλές αλλά ζωτικής σημασίας όπως σίτιση, στέγαση και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, μέχρι σύνθετες ενέργειες που εστιάζουν στην ενδυνάμωση των ανθρώπων ώστε να επιλύσουν τα προβλήματα σε βάθος χρόνου, όπως είναι η δημιουργία υποδομών εκπαίδευσης, η επιχειρηματική κατάρτιση κλπ. «Παρατηρούμε πλέον ότι οι ανάγκες των συνανθρώπων μας αγγίζουν ακόμα και βασικές καθημερινές λειτουργίες. Εντείνονται τα προβλήματα σίτισης και στέγασης, αυξάνονται οι ελλείψεις στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, σε υποδομές εκπαίδευσης και επιχειρηματικής κατάρτισης», μας λέει η Αλεξία Μαχαίρα, Communications & Sustainability Manager της ΑΒ Βασιλόπουλος. «Επιδιώκουμε όλοι να μεγιστοποιήσουμε τη χρησιμότητα των πόρων που μπορούμε να διαθέσουμε στην κοινωνία», επισημαίνει από την πλευρά της η Άντζελα Βερναδάκη, τονίζοντας όμως ότι η μακροχρόνια ύφεση και η κρίση έχουν πολλαπλασιάσει τις ανάγκες και τα προβλήματα: «Πολλές φορές οι εταιρείες βοηθούν εκεί που το κράτος αδυνατεί ή αργεί. Και αυτό είναι και σωστό και θεμιτό και θα πρέπει να μην αντιμετωπίζεται ενοχικά ή φοβικά, τόσο από την Πολιτεία, όσο και από τους πολίτες», συμπεραίνει η ίδια.


Που όμως επιλέγουν να στρέψουν κυρίως το ενδιαφέρον τους σήμερα οι επιχειρήσεις; Σε ποια προβλήματα και ανάγκες; «Όλοι οι παραπάνω τομείς είναι σημαντικοί και είναι πολλές οι επιχειρήσεις που έχουν εντάξει αυτές τις ανάγκες στις δράσεις κοινωνικής συνεισφοράς που σχεδιάζουν και υλοποιούν», μας λέει η Νικόλ Ιωαννίδη, επισημαίνοντας ότι, αντίστοιχα και τα αιτήματα που η εταιρεία λαμβάνει από ΜΚΟ ή άλλες εθελοντικές οργανώσεις αφορούν κατά κύριο λόγο στη στήριξη των ασθενέστερων ομάδων ως προς τη σίτιση, τη στέγαση, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη αλλά και την ανεύρεση εργασίας ή την πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες. Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν και οι σχετικές έρευνες, καθώς ανάμεσα στα μεγαλύτερα ζητήματα που αντιμετωπίζει η χώρα (ΤΑΣΕΙΣ, MRB – Ιούνιος 2016) συγκαταλέγονται η ανεργία, η πρόσβαση στην υγεία/περίθαλψη, η ακρίβεια, η εκπαίδευση και η στήριξη των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων. «Στο πλαίσιο αυτό, η Vodafone διευρύνει το δίκτυο κοινωνικής στήριξης που έχει δημιουργήσει τα τελευταία 23 χρόνια στην Ελλάδα και συνεργάζεται με έγκριτους φορείς όπως οι Γιατροί του Κόσμου, τα Παιδικά Χωριά SOS, το Χαμόγελο του Παιδιού κ.α., συνεισφέροντας σε όσους έχουν ανάγκη», μας λέει.

Τα προβλήματα της σίτισης και της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης εντοπίζει ως αυτά που προσελκύουν κατά κύριο λόγο το ενδιαφέρον των εταιρειών η Γεωργία Λασανιάνου, ωστόσο όπως επισημαίνει, υπάρχουν σήμερα ανάγκες όπως η απασχόληση, για τις οποίες υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον από την ελληνική κοινωνία και μεγάλο περιθώριο δράσης για τις εταιρείες: «Ο ΟΠΑΠ, έχει εντάξει στην στρατηγική του την απασχόληση και έχει αναλάβει την πρωτοβουλία να συμβάλλει στη δημιουργία βιώσιμης απασχόλησης μέσα από το πρόγραμμα “Επιχειρηματική Ανάπτυξη από τον ΟΠΑΠ”». Το πρόγραμμα υποστηρίζει αναπτυσσόμενες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ώστε να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας και κατ’ επέκταση να ενισχύσουν την ελληνική αγορά. Από την πλευρά της αλυσίδας ΑΒ Βασιλόπουλος, η Αλεξία Μαχαίρα αναφέρει ότι η εταιρεία εφαρμόζει προγράμματα με στόχο την ελάφρυνση σύγχρονων προβλημάτων που σχετίζονται με τις κοινωνίες στις οποίες δραστηριοποιείται –όπως είναι τα προγράμματα «Τρόφιμα Αγάπης», «52 εβδομάδες» κλπ-, τους ανθρώπους, τα προϊόντα, αλλά και το περιβάλλον. «H ενίσχυση των συνανθρώπων μας που το έχουν ανάγκη, είναι σίγουρα όμως προτεραιότητά μας», επισημαίνει η ίδια.

Υπάρχει ρόλος για την Πολιτεία;
Ποιες όμως είναι πιθανά οι κινήσεις που θα έπρεπε να γίνουν από πλευράς Πολιτείας, ώστε να ενισχυθούν οι δράσεις ΕΚΕ των επιχειρήσεων και η αποτελεσματικότητά τους;

Γεωργία Λασανιάνου, Επικεφαλής ΕΚΕ ΟΠΑΠ ΑΕ: Πολιτεία και επιχειρηματικός κόσμος οφείλουν να συνεργάζονται στενά γιατί ο στόχος είναι κοινός: ένα καλύτερο αύριο για την ελληνική κοινωνία. Δεν υπάρχουν μαγικές συνταγές, ούτε εύκολες λύσεις. Πρέπει να υπάρχει θέληση για συστράτευση σε μια κοινή πορεία. Πιστεύω ότι σε αυτή τη φάση που βρισκόμαστε υπάρχουν πολλά σημεία προσέγγισης. Κλειδί είναι ο καλύτερος συντονισμός, η ταχύτερη υλοποίηση των δράσεων και η εφαρμογή των «καλύτερων πρακτικών», όπως ακριβώς γίνεται διεθνώς. Λύσεις υπάρχουν και είναι στο χέρι μας να τις αξιοποιήσουμε ώστε να προχωρήσουμε μαζί μπροστά. 

Νικόλ Ιωαννίδη Διευθύντρια Εταιρικών Σχέσεων Vodafone Ελλάδας: Αναμφισβήτητα,  θα είχε αξία η ανάδειξη και ενθάρρυνση δράσεων που στηρίζουν τη συνεργασία μεταξύ ιδιωτικού τομέα, κρατικών φορέων και εθελοντικών οργανώσεων για την βέλτιστη κάλυψη των ιδιαίτερα αυξημένων κοινωνικών αναγκών που καταγράφονται στις μέρες μας. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα και βέλτιστες πρακτικές που μπορούν να αξιοποιηθούν και πιστεύω ότι έτσι θα άνοιγε ο δρόμος για περισσότερες επιχειρήσεις και φορείς να συνεργαστούν για ένα ουσιαστικό για την κοινωνία αποτέλεσμα.

Άντζελα Βερναδάκη Director, Market Access & External Relations AbbVie: Όλοι αντιλαμβανόμαστε πως ειδικά σήμερα η Πολιτεία δεν μπορεί να είναι παντού. Τα προβλήματα πολύ μεγάλα, οι ανάγκες πολλές και οι πόροι ανεπαρκείς. Θα μπορούσε η Πολιτεία χωρίς φοβίες, καχυποψία και ιδεολογικές αγκυλώσεις, να υποδείξει πραγματικές ανάγκες, απευθύνοντας ένα κάλεσμα για συνεισφορά σε πολίτες και επιχειρήσεις. Μπορούν να δημιουργηθούν αποτελεσματικές συνέργειες με θετικό αντίκτυπο στην Ελληνική κοινωνία μεταξύ πολιτείας, επιχειρήσεων και ΜΚΟ σε πολλούς τομείς, όπως για παράδειγμα στην ενίσχυση της ανάπτυξης μέσω νέων θέσεων εργασίας, στην προαγωγή της επιχειρηματικότητας, στην υποστήριξη ευπαθών κοινωνικά ομάδων, στις ροές των μεταναστών και των προσφύγων. Συμβαίνουν, αλλά όχι με έναν μεθοδικό και οργανωμένο τρόπο που θα επέτρεπε τη συγκέντρωση μεγαλύτερης «δύναμης πυρός» και τελικά την πληρέστερη αντιμετώπιση προβλημάτων και αναγκών.

Μετρήσιμα αποτελέσματα
Όσο οι κοινωνικές ανάγκες αυξάνονται τόσο οι επιχειρήσεις προσπαθούν με την υλοποίηση δράσεων να ανακουφίσουν τους πολίτες που έχουν ανάγκη. Στο πλαίσιο αυτό, οι περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις πραγματοποιούν οργανωμένες δράσεις, με διάρκεια. Στην ΑΒ, η Εταιρική Υπευθυνότητα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας της εταιρείας και αποτελεί στρατηγική επιλογή που καταγράφει ήδη μεγάλη διαδρομή. Από το 2008 χρησιμοποιούμε μια on line πλατφόρμα, ώστε να συλλέγουμε στοιχεία για πάνω από 100 δείκτες που αφορούν στις πρακτικές μας, προκειμένου να παρακολουθούμε τις δράσεις μας και να μετράμε τα αποτελέσματά τους ανά έτος. Κάθε χρόνο δημοσιεύουμε τα στοιχεία αυτά στον απολογισμό μας, που εκδίδεται βάση των δεικτών GRI. Η διαδικασία είναι πλέον καθιερωμένη, αλλά είμαστε πολύ αυστηροί σε θέματα αξιοπιστίας και διαφάνειας, για αυτό και οι δείκτες ελέγχονται από εσωτερικούς και εξωτερικούς συνεργάτες.
Αλεξία Μαχαίρα, Communications & Sustainability Manager, ΑΒ Βασιλόπουλος

Συνάφεια με την επιχειρηματική δραστηριότητα
Οι ανάγκες που η ελληνική κοινωνία προσπαθεί να καλύψει είναι πολλές και οι προκλήσεις δυστυχώς συνεχώς μεγαλώνουν. Κατά συνέπεια οι ενέργειες για σίτιση, στέγαση και εκπαίδευση πιθανότατα θα αποτελέσουν τους μεγαλύτερους άξονες δραστηριοποίησης για τις επιχειρήσεις. Για εμάς στην Αθηναϊκή Ζυθοποιία, βασικός τομέας δραστηριοποίησης είναι η εκπαίδευση και η μεταφορά τεχνογνωσίας. Θεωρούμε ότι το πιο σημαντικό κριτήριο για την επιλογή των τομέων που θα δραστηριοποιηθούμε είναι η συνάφεια με την επιχειρηματική μας δραστηριότητα, καθώς μόνο έτσι θα δημιουργήσουμε σημαντικό αντίκτυπο τόσο σε ένταση όσο και σε διάρκεια.  Για το λόγο αυτό, στις δράσεις μεταφοράς τεχνογνωσίας που οργανώνουμε καλύπτουμε θέματα σχετικά με την επιχειρηματικότητα, την  εξωστρέφεια, αλλά και την ακόμα μεγαλύτερη κατάρτιση των αγροτών γύρω από την καλλιέργεια βυνοποιήσιμου κριθαριού.
Έλλη Παναγιωτοπούλου, Corporate Affairs Manager, Αθηναϊκή Ζυθοποιία

Οι εργαζόμενοι προτιμούν τις κοινωνικά ευσυνείδητες εταιρείες
Πρόσφατη έρευνα της Regus αποκαλύπτει ότι η φιλανθρωπία και η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι σημαντικά ζητήματα για τους εργαζόμενους σε επιχειρήσεις ανά τον κόσμο. Σχεδόν οι μισοί (47%) από τους περίπου 40.000 συμμετέχοντες στην έρευνα απάντησαν ότι είναι σημαντικό γι’ αυτούς ο εργοδότης τους να εμπλέκεται σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, ενώ το 43% θα επέλεγε ως εργοδότη την κοινωνικά ευσυνείδητη εταιρεία, μεταξύ δύο ισάξιων θέσεων εργασίας. Το 41% εκτιμούν τις πρωτοβουλίες ΕΚΕ, αλλά 29% πιστεύουν πως η σχετική πληροφόρηση είναι ανεπαρκής. Ένας στους τέσσερις θα ήθελε να είναι καλύτερα ενημερωμένος σχετικά με τις πρωτοβουλίες ΕΚΕ άλλων ομάδων εντός της επιχείρησης, ενώ τα δύο πέμπτα των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι οι εταιρείες στον τομέα τους θα πρέπει να είναι πιο δραστηριοποιημένες σε πρωτοβουλίες ΕΚΕ (40%) και φιλανθρωπικές δραστηριότητες (37%).

(Πηγή: Παγκόσμια έρευνα Regus, δείγμα 40.000 συμμετεχόντων, 2016).